De luchtvaart zit in een dal. Na luchtvaartmaatschappijen zoals Ryanair en SAS kondigde ook Brussels Airlines vorige week ontslagen aan. Zij zou 1.000 werknemers ontslaan en zo’n 22 bestemmingen uit haar aanbod schrappen. Niet enkel ervaren piloten zijn hier de dupe van, ook piloten die uit hun opleiding komen geraken in de problemen.

Het is alom bekend dat de opleiding tot lijnpiloot een aardige investering is. Je betaalt vandaag de dag gemakkelijk een kleine 100.000 euro om piloot te worden. Ook Christophe Goemans (22), een student bij de Antwerpse vliegschool Ben Air Flight Academy, betaalde twee jaar geleden een hoge prijs. Hij legde er toen 87.500 euro voor neer.

Dure prijs

Dat geld komt bij de meesten niet uit de lucht gevallen en ook bij Christophe was dat niet anders. Hij verduidelijkt: ‘Ik ben de eerste dag na het tekenen van mijn contract onmiddellijk werk gaan zoeken. Uiteindelijk ben ik dan begonnen bij Busenco als dispatcher. Dat is voornamelijk nachtwerk, maar dat brengt meer op.’ Bij de meeste opleidingen komt de overheid tussen, maar dat is niet het geval in de luchtvaart. Daar valt alles op de student zelf. ‘Ik mag van geluk spreken dat ik werk gevonden heb. Moest dat niet het geval geweest zijn, dan kon ik het vergeten. De overheid zou daar wel in mogen tussenkomen’, gaat Christophe verder.

‘De opleiding heeft genoeg gekost om het nu allemaal op te geven’

De dure opleiding in combinatie met de huidige crisis zorgt voor heel wat stress. Pas afgestudeerd piloot Joren Soete (21) verklaart: ‘Voorlopig is het echt zorgen dat ik ergens kan werken en dat ik tussendoor mijn leerstof herhaal. Zodra de coronacrisis wat is gaan liggen, wil ik ook mijn vliegskills er een beetje inhouden. Ik zal me dan eventueel aansluiten bij een vliegclub om aan een goedkoper tarief te kunnen vliegen.’ Ook Christophe beaamt dat het belangrijk is om te blijven werken. ‘Wij zitten natuurlijk met onze lening en willen ook verder kunnen. Daarnaast moeten we onze uren en vergunningen onderhouden. De opleiding heeft genoeg gekost om het nu allemaal op te geven.’

Zwaarste crisis ooit

Volgens transporteconoom en luchtvaartspecialist Wouter Dewulf, verbonden aan de Universiteit Antwerpen, is het niet de eerste keer dat we in een luchtvaartcrisis terechtkomen. Hij licht toe: ‘We hebben in de luchtvaart al heel wat dalletjes gekend, zoals de aanslagen op de WTC, de bomaanslagen in Brussel of de uitbarsting van de vulkaan in IJsland, maar daar komt men meestal binnen het jaar wel terug uit. Daarna herneemt de economie zich steeds en merk je dat de sector heel snel terug klimt.’ Toch is dit volgens Dewulf de zwaarste crisis ooit. ‘Economisch lijkt ons bruto nationaal product te gaan dalen met tien tot twaalf procent. Dat zijn gigantische cijfers. De luchtvaartsector is procyclisch, dat betekent dat de luchtvaart sneller groeit in goede tijden en meer krimpt in periodes van economische neergang. Bij deze crisis komt daar dan nog eens de saus bovenop dat de mensen bang zijn om te vliegen zolang er nog geen vaccin beschikbaar is. De economie gaat zich herpakken, misschien volgend jaar al, maar de angst om te vliegen is een nieuw en bijkomend element’, aldus Dewulf.

Na 9/11 kwam er een enorme consolidatieslag in de Verenigde Staten. Voor de aanslagen had je heel wat luchtvaartmaatschappijen, maar door heel wat faillissementen en overnames is dat aantal teruggeschroefd naar een vijftal overblijvende maatschappijen. Ook in Europa volstrekt zich nu dat fenomeen. Dewulf legt uit: ‘In Europa heb je bijvoorbeeld Brussels Airlines, Swiss en Austrian Airlines die eigenlijk allemaal toebehoren aan de Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa. Als passagier merk je dat niet altijd. Daarnaast zijn er ook nog een heleboel kleine onafhankelijke maatschappijen die het enorm moeilijk gaan krijgen. Zij gaan niet meer kunnen opboksen tegen grote mastodonten met 500, 800 of zelfs 1.000 vliegtuigen die schaal- en netwerkvoordelen hebben.’

Voorrang voor ervaren piloten

Dat alles samen en de gigantische overcapaciteit die nu in de markt zichtbaar is, zorgt ervoor dat heel wat piloten op straat komen te staan. ‘Piloten die pas afgestudeerd zijn gaan de komende twee tot drie jaar veel moeite hebben om een job te vinden,’ gaat Dewulf verder. ‘Je mag ook niet vergeten dat luchtvaartmaatschappijen nog altijd piloten verkiezen met meer ervaring. Dat is een wetmatigheid. Die hebben vaak een paar duizend vlieguren en zijn misschien bereid om te starten aan een lager loon dan dat ze vroeger hadden. Voor pas afgestudeerden zal het dus enorm moeilijk zijn.’

‘Het brengt misschien nog een gunstige toekomst voor piloten’

Zowel Joren als Christophe denken erover na om een extra opleiding tot vlieginstructeur te volgen. Al kost die opleiding hen nog eens 12.000 euro. Joren legt zijn toekomstplan uit: ‘Moest ik na een jaar echt helemaal niets vinden, dan is de kans groot dat ik het wel zou doen. Dat is natuurlijk afhankelijk van hoe de vliegscholen het gaan doen de komende maanden. Als er in september niet veel studenten starten, heeft het weinig zin om een opleiding tot vlieginstructeur te volgen.’ Christophe ziet extra voordelen in dat plan. ‘Zo onderhoud ik mijn vlieguren en vergunningen. Bovendien behaal ik zo meer vlieguren. Dat bezorgt me dan weer een zekere voorrang op andere student-piloten die afstuderen met een standaardpakket van 200 vlieguren.’

Lichtpuntje aan de horizon

Toch ziet Dewulf een lichtpuntje in de toekomst. ‘Heel wat maatschappijen bekijken momenteel de mogelijkheid om met kleine vliegtuigen lange-afstandsvluchten te doen. Zo heeft Brussels Airlines het plan om met Airbus A321’s, relatief kleine vliegtuigen, afstanden te overbruggen zoals van Brussel naar Boston. Je kan met zo’n klein vliegtuig veel flexibeler omspringen.’ Dat brengt een positief effect mee voor piloten. ‘Het betekent dat er minder grote vliegtuigen ingezet zullen worden, maar dat wil wel zeggen dat er méér kleine vliegtuigen zullen vliegen. Je hebt tot nader order nog steeds twee piloten per vliegtuig nodig, dus dat in combinatie met meer vluchten brengt misschien nog een gunstige toekomst voor piloten’, besluit Dewulf.

Tekst: Arnaud De Martelaere
Foto: ©Pixabay