Wat als je kinderwens pas op latere leeftijd werkelijkheid wordt? CD&V-fractieleider Nawal Farih diende een wetvoorstel in om ivf-behandelingen, een behandeling waarbij een eicel buiten het lichaam wordt bevrucht, terug te betalen tot en met 47 jaar. Die politieke stap weerspiegelt een groeiende realiteit: steeds meer vrouwen worden op latere leeftijd moeder volgens de cijfers van Centraal Bureau voor de Statistiek. Samira Ben Taher kreeg op 45 jaar een kind ondanks een PCOS-diagnose. Maar welke dilemma’s komen erbij kijken als je moeder op latere leeftijd wordt?

‘Ik had de hoop op een kind bijna opgegeven’, vertelt Samira. ‘Ik heb PCOS en zat al midden in de veertig. De kans dat ik ooit nog zwanger zou raken, was klein.’ PCOS, ofwel het polycysteus-ovariumsyndroom, is een hormonale aandoening waarbij eicellen vaak niet goed rijpen. In de eierstokken ontstaan kleine cysten, waardoor de eisprong onregelmatig of uitblijft. Het is een van de meest voorkomende oorzaken van verminderde vruchtbaarheid bij vrouwen. Ondanks de aandoening werd Samira onverwacht zwanger van haar zoon Amin. ‘Het was een wonder’, getuigt Samira. ‘Maar ook een periode vol zorgen en medische controles.’

‘Op mijn 30e was ik al gediagnosticeerd met PCOS. Mijn arts zei toen dat kinderen krijgen heel moeilijk zou worden.’ Ben Taher kreeg te maken met onregelmatige menstruaties, cystes op haar eierstokken en een moeizame hormoonbalans. Jarenlang probeerde ze zwanger te raken met hulp van hormoonbehandelingen, maar zonder resultaat. ‘Na mijn veertigste had ik me er min of meer bij neergelegd, tot ik op plots zwanger bleek’, aldus Samira. 

Medische complicaties

Maar haar vreugde ging gepaard met angst. ‘De arts beschouwde mijn zwangerschap als een risicocase. Ik had zwangerschapsdiabetes en last van een hoge bloeddruk. Ik werd voortdurend opgevolgd door een team van specialisten’, vertelt de mama.

Voor vrouwen met PCOS kan zwangerschap geen zorgeloos traject zijn. Volgens de Richtlijnendatabase is het belangrijk om vrouwen met PCOS tijdens die negen maanden extra goed op te volgen. De kans op complicaties ligt namelijk hoger. Denk aan gezondheidsproblemen zoals hoge bloeddruk, zwangerschapsdiabetes of een moeizame bevalling. Deze zogenaamde maternale en neonatale uitkomsten treffen niet alleen de baby, maar ook de moeder.

Daarom adviseert het Kennisinstituut van Federatie Medisch Specialisten om vrouwen met PCOS al vroeg te screenen, zowel in het eerste als het tweede trimester van de zwangerschap. Ze letten vooral op insulineresistentie, een stille boosdoener waarbij het lichaam minder gevoelig wordt voor insuline. Hierdoor stijgt de bloedsuikerspiegel, wat het risico op diabetes vergroot. Daarnaast is het belangrijk dat vrouwen met PCOS ook na de bevalling regelmatig gecontroleerd worden op glucosewaarden, gezien het verhoogde risico op diabetes.

‘Er werd van mij verwacht dat ik zo snel mogelijk kinderen zou krijgen, zodat ik nog een beetje in het traditionele plaatje zou passen.’

Culturele druk

Samira’s verhaal is persoonlijk, maar raakt aan een bredere maatschappelijke discussie. Want wat betekent het om pas moeder te worden op je 45e of zelfs later? Wat zijn de ethische implicaties? En hoe kijken anderen daar naar?

‘Ik heb veel nagedacht over Amins toekomst. Als hij 20 is, ben ik bijna 70. Kan ik dan nog de moeder voor hem zijn die ik wil zijn? Zal ik zijn kinderen nog meemaken? Deze vragen spoken geregeld door mijn hoofd’, vertelt Samira. ‘Maar dan denk ik ook, wie garandeert dat jonge ouders hun kinderen wél oud zien worden? Het leven is nooit zeker.’

Niet alleen de medische wereld worstelt met laattijdig moederschap. Ook binnen de samenleving raakt het een gevoelige snaar. ‘Vlak nadat ik getrouwd was op 35 kreeg ik de vraag of ik al aan kinderen wou beginnen. Dat legde een enorme druk op mij’, zegt de 48- jarige mama. ‘Op mijn 35e trouwen was al laat volgens de normen van mijn cultuur’, zegt de Algerijnse mama. Er werd van mij verwacht dat ik zo snel mogelijk kinderen zou krijgen, zodat ik nog een beetje in het traditionele plaatje zou passen.’

In veel Noord-Afrikaanse gemeenschappen wordt moederschap nog steeds gezien als een essentieel onderdeel van vrouw-zijn. ‘Ik voelde me hierdoor jarenlang minderwaardig. Niet alleen omdat het voor mij moeilijk was om zwanger te worden door mijn PCOS, maar ook omdat ik mezelf constant vergeleek met vrouwen in mijn omgeving’, vertelt ze. ‘Vrouwen rondom mij kregen hun eerste kind al op hun 22e. Op mijn 35e werd ik al meewarig aangekeken, alsof ik minder vrouw was.’ Die constante sociale vergelijking tastte haar zelfbeeld aan en zorgde ervoor dat haar ongewenste kinderloosheid jarenlang aanvoelde als een persoonlijk falen.

‘Ik zie mijn zoon als een geschenk van God, geen doel dat ik moest bereiken.’

Inmiddels kijkt de moeder van één met een ander perspectief naar haar moederschap. ‘Ik zie mijn zoon als een geschenk van God, geen doel dat ik moest bereiken. Ja, ik ben ouder dan andere moeders aan de schoolpoort. Maar ik ben ook bewuster. Ik sta stil bij elke fase van zijn groei. Dat is mijn kracht.’ Samira schaamt zich niet voor haar verhaal, maar ze wil haar foto noch die van haar zoon liever niet in dit artikel terugzien. ‘De weg naar mijn moederschap was erg moeilijk en persoonlijk. Het is iets heel intiems en ik wil die kwetsbaarheid deels nog voor mezelf houden.’

Cijfers en zorgen

Het aantal vrouwen dat kinderen krijgt boven de 40 jaar de laatste tien jaar verdubbeld. In 2022 was 6,8% van de moeders bij de geboorte van hun eerste kind ouder dan 40. Bij vrouwen boven de 45 blijft het zeldzaam, maar het komt wél vaker voor dan vroeger. De trend zet zich volgens cijfers van Statbel langzaam maar zeker door.

Samira volgt die cijfers met belangstelling, maar maakt zich tegelijk zorgen. ‘Ik hoop dat vrouwen goed geïnformeerd zijn. Ik had geluk. Maar voor hetzelfde geld was het misgelopen. We mogen vrouwen geen valse hoop geven, alleen omdat de wetenschap steeds verder gaat.’

Laat moederschap is een onderwerp dat veel meer inhoudt dan een medische keuze. Het is een kwestie van waarden, verwachtingen en maatschappelijke evolutie. Samira’s verhaal toont aan dat vrouwen met een sterke kinderwens, zelfs op latere leeftijd en met medische obstakels zoals PCOS, nog steeds kansen hebben. Maar het roept ook vragen op over ethiek, solidariteit en realistische verwachtingen. Wat voor de ene vrouw een wonder is, kan voor de andere een risico zijn. Het is aan de samenleving, de medische wereld en vrouwen zelf om daarover in openheid en met nuance te blijven spreken.

‘Als ik Amin zie opgroeien, weet ik dat alle pijn de moeite waard was’, zegt Samira. ‘Maar ik wil ook dat mensen begrijpen dat het geen evident pad was. En zeker geen pad voor iedereen.’

Tekst: Noura Kaddaoui

Featured Image: Unknown via Unsplash