MITTE – De Kulturfabrik was de slagerij van het leger en Hamburger Bahnhof was ooit een eindstation. Moabit, een wijk gelegen in het midden van Berlijn heeft veel te bieden. 

‘Mogen we hier wel binnen?’ Dat vragen we ons af wanneer we aankomen aan de Kulturfabrik in Moabit. Moabit ligt in het centrum van Berlijn en is een deel van het district Mitte. De wijk staat bekend voor haar multiculturele karakter. Ze is omgeven door water en is verbonden met de rest van Berlijn door bruggen en tunnels. De wijk is niet heel groot en ligt vlakbij het centraal station, Hauptbahnhof. Dat maakt het de perfecte locatie voor wie Berlijn bezoekt.

Graffiti siert de gevel van de Kulturfabrik en een grote stelling duidt op renovatiewerken. We wandelen door de grote ingangspoort binnen en gaan op zoek naar de verantwoordelijke van de Kulturfabrik, Stephen Wiesberger.  We moeten een verdieping omhoog klimmen. Ook op de muren van de trappenhal staat grafitti. Het lijkt alsof die hier bewust bleef staan. De graffiti draagt alleszins bij aan de verlate indruk die het gebouw geeft. Verlaten is het gebouw zeker niet, op de bovenverdieping brandt de verwarming stevig en wacht Stephen ons op.

‘Meer en meer mensen kwamen naar dit gebouw en zorgden voor kunst, theater en cinema’

Klaar om te slopen

Het gebouw van de Kulturfabrik werd gebouwd in 1911 en diende lange tijd als slagerij voor het leger. Ze produceerde het vlees voor de militaire school in de nabije omgeving. Van 1973 tot 1990 stond het gebouw leeg. ‘Het gebouw zou in de vroege jaren 90 gesloopt worden. Maar toen besloten enkele buurtbewoners dit gebouw te gebruiken voor concerten’, zegt Stephen. ‘Meer en meer mensen kwamen naar dit gebouw en zorgden voor kunst, theater en cinema.’ Stephen is duidelijk erg trots op de Kulturfabrik en haar verleden. De Kulturfabrik ging van een gebouw klaar voor de sloop naar een bruisende plek voor jongeren en kunst. Hoewel het gebouw vandaag nog altijd in vrij slechte staat is, houdt dat hen niet tegen.

‘Onze cinema is de op zes na kleinste en populairste cinema van Duitsland’

Slaughterhouse, the place to be

Nu is het gebouw naast een cultuurcentrum ook een plek waar jongeren kunnen samenkomen. In de zomer staan er kraampjes met eten en drinken en kan je er genieten van het mooie weer. In de winter lijkt het er eerder verlaten, maar ‘s avonds leeft het gebouw weer op. De sfeer zit er goed. Jongeren komen er samen om te feesten in de kelder van het gebouw, Slaughterhouse heet die kelder. De kelder is omgebouwd tot een feestzaal, waar beginnende dj’s kunnen groeien. Die is misschien wel de grootste troef van de Kulturfabrik en vooral heel populair bij studenten. De club wordt zowel in de zomer als in de winter regelmatig gebruikt.

Ze organiseren ook vaak cinema-avonden, concerten en theatervoorstellingen. In de zomer verplaatsen ze de cinema-avonden naar de openlucht, dat valt ook in de smaak bij de bezoekers. ‘Onze cinema is de op zes na kleinste en populairste cinema van Duitsland. Er zijn veel kleine cinema’s in Berlijn, maar het wordt steeds moeilijker om op te boksen tegen de grote ketens.’ verklaart Stephen.

De Kulturfabrik trekt niet alleen jongeren aan, maar elke generatie is er van harte welkom. ‘Vlak naast de Kulturfabrik is een speeltuin waar kinderen kunnen spelen of jongeren kunnen hangen in de zomer. En aan de overkant van de straat kan je je fiets laten herstellen of een koffietje drinken.’ zegt hij.

Renovatieplannen voor de boeg

De Kulturfabrik wacht al tien jaar op de plannen voor de renovatie van het gebouw, want de verwarmingsinstallaties zijn verouderd en er zijn veel technische mankementen. In mei gaat de renovatie van start. De inrichting willen ze graag behouden, maar de technische installaties moeten vernieuwd worden en het dak en de ramen zijn ook aan vervanging toe.

‘We gebruiken nu alleen de derde en vijfde verdieping. Nu gebruiken we dus 70 procent van het gebouw niet omdat het in slechte staat is en dat vinden we heel jammer’, zegt Stephen Wiesberger. ‘Na de renovaties hopen we alles te kunnen gebruiken en zullen we ook huur voor het gebouw zelf moeten betalen. Nu betalen we alleen de kosten voor verwarming, elektriciteit en het water. In de winter is het hier vreselijk koud, dus dat probleem moet ook zeker aangepakt worden’.

Dat het gebouw in slechte staat is, merken we al zodra we binnenkomen: de deuren piepen, het is er erg koud en er hangt een muffe geur. Toch draagt dat bij aan het karakter van het gebouw. Dat karakter zal bewaard worden tijdens de renovaties, bevestigt Stephen. ‘Het technische materiaal gaan we verbeteren, uiteraard. Maar de uitstraling van het gebouw zal bewaard worden.’ Elk hoekje van het gebouw ademt geschiedenis. De naam van de club, Slaughterhouse, is ook weer een knipoog naar het verleden van het gebouw.

Hamburger Bahnhof: van station naar museum voor hedendaagse kunst

Moabit heeft meer te bieden dan alleen de Kulturfabrik. Een bekende herbestemming in Moabit is het museum Hamburger Bahnhof. Het museum bevindt zich vlakbij het centraal station, Berlin Hauptbahnhof. Tot 1884 was Hamburger Bahnhof een eindstation, maar sinds 1906 is het een museum voor hedendaagse kunst. In de inkomhal van het museum zien we nog duidelijk restanten van het station. Het is een heel indrukwekkend gebouw, want het is een mix van de geschiedenis en het moderne.

Je kan onder andere een permanente collectie van Andy Warhol bezichtigen. De actuele tentoonstellingen hangen nauw samen met de actualiteit en focussen op het verhaal van vluchtelingen en slachtoffers in oorlogsgebieden. Vaak benaderen ze onderwerpen met een speciale invalshoek waar mensen niet altijd bij stilstaan. Het is vaak niet af te leiden uit het kunstwerk wat er bedoeld wordt, daarvoor moet je goed de uitleg lezen.

Praktische info over openingstijden van Kulturfabrik en Hamburger Bahnhof:
Kulturfabrik:
maandag tot donderdag: 17:00-01:00
vrijdag en zondag: 17:00-03:00
zondag: 18:00-00:00

Hamburger Bahnhof:
maandag: gesloten
dinsdag: 10:00-18:00
woensdag: 10:00-18:00
donderdag:  10:00-20:00
vrijdag: 10:00-18:00
zaterdag: 11:00-18:00
zondag: 11:00-18:00

Tekst: Yoni Delplanque, Louka Van Aelst, foto’s: Yoni Delplanque

Als je maar niet genoeg krijgt van Moabit, kan je een kijkje nemen op onze Storymap. Hier vind je nog vijf extra locaties die zeker de moeite waard zijn om eens te bezoeken.