Op zoek naar mooie natuurgebieden in Vlaanderen? Het Zennegat is onbekend voor velen, maar is een paradijs voor fiets- en wandelfanaten. Het gebied vormt een knooppunt waar de rivier Zenne, het kanaal Leuven-Dijle en de Dijle samenkomen. Het Zennegat heeft een rijke geschiedenis en is vol van trekpleisters die een must zijn om te bezoeken. Zennegat Mechelen maakt deel uit van de reeks Reporting the city, waarin 21bis-reporters boeiende stadswijken opzoeken. Samen met gids Patrick verkenden journalisten in spé Kylie, Christa en Jellen op een zonnige vrijdag het Zennegat in Mechelen.

Na veel vertraging, omwegen en miscommunicatie vinden we onze gids aan de Battelsluis in Mechelen. Christa’s hoofddoek vliegt bijna mee over de ijle zeelucht, Kylie beseft opeens dat zonder vest komen geen goed idee was en de ijle zeelucht doet ons nostalgisch terugdenken aan zonnige vakanties aan zee pre-corona. Links van ons zien we de Battelsluis. De gids begint onze rondleiding aan het kanaal Leuven-Dijle. Met een uitbundige stem vertelt Patrick ons dat de Battelsluis gebouwd is in 1750. De sluis is verantwoordelijk voor het hoogteverschil in water tussen de rivier de Dijle en het kanaal Leuven-Dijle te overbruggen. De Battelsluis is een zoetwatersluis, die zijn oorsprong vindt in de Schelde. De Battelsluis is daarmee uniek: het is de enige zoetwatersluis in Europa.

Vol urban legends

We staan aan de verlaten huisjes van het Zennegat. De meeste huizen, onder andere de sluiswachterswoning, zijn ouder dan driehonderd jaar. Deze woning is één van de twee resterende sashuizen, gebouwd in 1750. In dit sashuis hebben vele sluiswachters gewoond en dit huis is een historisch herkenningspunt in Mechelen. De sluiswachters hielden toezicht over de getijen van de rivieren, zodat aanvarende boten zonder problemen langs konden varen. Nu controleren geen sluiswachters, maar sensoren het watergetij van de sluis.

Patrick tapt plots vanuit een heel ander vaatje wanneer hij over de vermiste jongen Liam Vanden Branden begint te praten. Hij verdween op 2-jarige leeftijd in 1996 aan het Zennegat en is nooit teruggevonden. De peuter was op bezoek bij zijn oma toen hij spoorloos verdween. Liam blijft het jongste kind in België dat nooit is teruggevonden. Ook werd een oude man een aantal jaar geleden overvallen in zijn huis. Hij werd dood aangetroffen in zijn huis dichtbij zijn Leuvense stoof. Ook zijn dood blijft een mysterie.

Vervolgens passeren we het eetcafé Zennegat 13. Het café is net zoals de andere huizen gebouwd in 1750 en is de enige resterende handelszaak van het oorspronkelijke gehucht, het Zennegat. Dit was het café bij uitstek voor binnenschippers, rivierloodsen, bootslepers en toeristen. In de buurt van dit café woonde Frans Croes. Hij was een Mechelse tekenaar en schilder en blijft tot vandaag één van de bekendste Zennegatbewoners. Hij had een eigen atelier en gallerij in het Zennegat en woonde er tot zijn dood.

Het geluid van stromend water begroet ons, wanneer we aan het knooppunt van de drie rivieren de Dijle, Leuven-Dijle en de Zenne komen. In het noorden zien we de Blauwe Fietsbrug en de rivier de Nete. De wind klinkt luider en overstemt de stem van de gids. De Zenne aan de linkerkant vloeit verder richting Brussel en mondt daar ook uit. De Dijle aan de rechterkant vloeit via Mechelen naar Leuven. We wandelen verder over de dijk richting de overstromingsgebieden.

Overstromingsgebieden en recreatie

Een plotse druk in onze kuiten komt ons tegemoet wanneer we de helling opstappen op weg naar de overstromingsgebieden. De wind waait ons haar langs alle kanten en we kunnen Patrick nog maar amper verstaan. We wandelen verder naar beneden.

Mechelen heeft drie overstromingsgebieden. De gebieden ontstonden wanneer koning Boudewijn vond dat er iets gedaan moest worden aan de overstromingen in het gebied door de springvloed. Door hem onstond het sigmaplan: de Vlaamse regering heeft drie dijken gebouwd tussen zes en negen meter boven de zeespiegel. Deze gebieden staan bekend als één van de vijf gecontroleerde overstromingsgebieden met gereduceerd getij in België. Eind 2016 heeft de stad Mechelen de laatste werken in het Zennegat afgerond. Deze overstromingsgebieden stromen enkele keren per jaar vol om het Zennegat te beschermen tegen overstromingen. Tweemaal per dag laten drie sluizen gereduceerd water binnen in de overstromingsgebieden.

Het Zennegat met zijn overstromingsgebieden is een paradijs voor watervogels. De overheid wou ook recreatie toevoegen aan deze overstromingsgebieden. Nu kunnen mensen fietsen op de dijken en wandelen door de gebieden. De Dijle- en Zennewandeling zijn bekende wandelroutes. Langs de wandelroutes passeer je een ander bekend natuurgebied in Mechelen: Den Battelaer. Dit natuurgebied werd aangekocht door de stad Mechelen en wordt beheerd door Natuurpunt. In dit gebied vind je talloze vogelsoorten.

Na de gidsbeurt maken we een kleine wandeling met de gids en keren we terug naar onze auto. We wandelen langs de Dijle, Thiebroekvaart, het kasteel Battenbroek en de Rupeldijk terug naar het begin van onze gidsbeurt. Debaterend over het avondeten raadt Patrick ons aan quiche met spinazie en spek te eten. We bedanken Patrick voor zijn tijd en met ons hoofd vol verschillende quichegerechten starten we onze weg terug naar huis.

Tekst: Kylie Vanderhulst, Christa Buki en Jellen Monsieur, foto’s: © Kylie Vanderhulst