Deze reportage maakt deel uit van de reeks Reporting the city, waarin onze 21bis-reporters boeiende stadswijken opzoeken. Onze reporters Maaike Huegaerts en Akyna Peeters trokken de Tinelsite in. Zet je neer in het Tinelpark en ontdek de nieuwe site. 

Onze tocht naar de Tinelsite verloopt niet echt vlekkeloos. Na een verwarrende autorit waarbij de gps geen grote hulp was in de route naar de noordelijke binnenstad, komen we aan in de ondergrondse parking Sjampetterke van de Tinelsite. Ondanks bijna aangereden te zijn door zo’n kleine rode Fiat, komen we boven aan en doen we nog eens de verkeerde deur open. We wandelen over een hobbelig padje langs de werf in de gietende regen richting de Kazerne Dossin. Een paraplu zou van pas kunnen komen. 

We wachten onder een afdak op projectcoördinator Tom Depuydt en de stress slaat een beetje toe. We weten niet wie we moeten verwachten, het is precies een blind date. Hoewel we een doodserieuze zakenman in pak verwachtte, komt er een vriendelijke, goedlachse man op ons afgestapt. ‘Hallo, ik ben Tom Depuydt.’ Er volgt meteen een waterval aan geschiedenis. 

Het begin van de Tinelsite

Projectcoördinator Tom Depuydt is in 2008 begonnen bij de dienst Stadsontwikkeling voor Mechelen. Dat was ook meteen het beginpunt van een hele nieuwe Tinelsite. Hij volgt ondertussen al dertien jaar heel de site op, tot vermoedelijk in 2022 wanneer het helemaal klaar gaat zijn. 

Stad Mechelen begon in 2008 met een masterplan op te maken van de site, om te kijken naar de verschillende mogelijkheden, moeilijkheden en doelen. Hiervoor heeft de stad De Smet – Vermeulen Architecten aangeduid. Zij werkten een jaar lang aan het masterplan, rekening houdend met de elementen die toen al aanwezig waren in de site. Het masterplan vormde de basis voor de verdere ontwikkeling van het project. 

De Tinelsite is niet volledig van nul vertrokken. Er waren al enkele gebouwen aanwezig, die nu in een nieuw jasje gestoken zijn. Andere gebouwen, zoals het jeugdhuis ROJM, kregen een nieuwe locatie. ROJM bevindt zich nu aan de Battelsesteenweg in een gloednieuw gebouw, wat voor een win-win-situatie zorgt. 

Kazerne Dossin

Vroeger was de Kazerne Dossin het grootste museum over deportatie en verzet. Vlaanderen maakte hier 25 miljoen euro voor vrij, waardoor de grote nieuwbouw tot stand kwam. De architect Bob Van Reeth heeft dit gebouw in samenspraak met Vlaanderen, Mechelen en de directie van het museum opgestart en geopend in 2012. Het gigantisch, wit gebouw is herkenbaar aan de opmerkelijke vorm en de twee treurwilgen aan de voorzijde. Het museum verplaatste zich naar de grote nieuwbouw, maar het deportatiecentrum bevindt zich wel nog altijd in de Kazerne Dossin.

Het memoriaal en het deportatiecentrum kan je gratis bezoeken om stil te staan bij de gruwel van de oorlog. ‘Als je bovenaan het museum op het dakterras staat, kan je de grote, rechthoekige binnenkoer van de kazerne zien. Dat is de plek waar de joden werden vastgehouden en op de treinen werden gezet richting Duitsland. De twee gebouwen spreken met elkaar. De bomen die hier staan, zijn symbool voor het serene gevoel’, vertelt Depuydt. Net zoals wij zoveel moeite hebben gedaan om aan de Tinelsite te geraken, heeft de architect heel België afgezocht naar die specifieke bomen. Geloof het of niet, maar ze stonden al die tijd in de Tinelsite zelf op een vergeten plaatsje. Van daaruit moesten ze verplaatst worden naar de voorzijde van het museum. Die verplaatsing was een nog grotere opgave. Er waren drie verschillende kranen nodig om de bomen van tien ton te verplaatsen.

De drie P’s

In het masterplan zitten drie belangrijke elementen, de drie P’s. Het Predikherenklooster, het Park en de Publiek-Private Samenwerking. Voor dit laatste is de stad Mechelen een private samenwerking aangegaan voor woningen, de ondergrondse parking en de kinderopvang die er nog zal komen. 

Na een uitgebreide geschiedenisles, is de regen eindelijk gestopt. Voorlopig toch. We verplaatsen ons verder doorheen de Tinelsite en maken onze eerste stop aan het Predikherenklooster.

Het Predikherenklooster stond al meer dan veertig jaar leeg, totdat de stad heeft beslist hier een nieuwe invulling aan te geven. In 2010 beslist Mechelen om de bibliotheek naar het klooster te verhuizen, dat negen jaar later officieel opende. ‘De keuze om een bib te maken, het proces om de juiste architect aan te stellen en de effectieve renovaties waren een hele klucht’, zegt Depuydt. Korteknie Stuhlmacher Architecten zorgden eerst dat het gebouw stand hield. Elke maand dat het klooster leeg stond, ging de kwaliteit steeds meer achteruit. Water liep binnen en prachtige plafondtekeningen gingen verloren. Er moest snel ingegrepen worden en hetgeen er te redden viel, is gered. Zowel de oude elementen als de aftakelingen van het klooster zijn nog steeds duidelijk zichtbaar. Vandaag is het klooster een bibliotheek, met een gezellige koffiebar en culinair restaurant. 

Het Tinelpark ligt vlakbij het Predikherenklooster en is meteen onze volgende stop. Mechelen begon met het eerste gedeelte van het park aan te leggen. ‘Het park is een soort kapstok waar alle andere gebouwen zich enten’, gaat Depuydt verder. ‘Een park komt normaal gezien aan het einde van een bouwproject, maar wij vonden het belangrijk dat het alle ruimte kon krijgen dat het nodig had.’ Het park werd de basis voor de onderhandelingen met alle andere werkers. In de uitwerking zijn er een aantal verwijzingen naar de Kazerne Dossin en bibliotheek gestoken. Zo heb je bijvoorbeeld de Anne Frankboom. Het boek van Anne Frank verwijst naar de bibliotheek en Anne Frank vormt een link met de Kazerne Dossin. Een leuk spelelement aan de zijde van het park, is de waterspiegel. Dit is een afgeboord stuk dat in de lente en zomer onder water komt te staan. Kinderen kunnen hier dan allerlei waterpret beleven.

Vervolgens wandelen we door de Kattenbleekstraat en passeren we het gebouw Brigadier. Dat was een politiegebouw en worden nu woningen. We gaan verder en komen aan bij een pietepeuterig gebouw, het Sjampetterke. In vergelijking met de kolossale werf van de nieuwbouwprojecten, lijkt het Sjampetterke op het huis van Kabouter Plop. De parking was een moeilijk element omdat er rekening gehouden moest worden met de aanwezige bomen die ze wilden sparen. ‘We hebben er lang over gedaan om een ontwikkelaar te vinden die de Publiek-Private Samenwerking wou uitwerken. Met de juiste aanpassingen zijn we uiteindelijk in 2016 een samenwerking aangegaan met de private partner Willemen-Democo DMI’, aldus Depuydt. 

Nieuwbouw en herbestemming 

In de tijd dat we door het kleine Sjampetterke wandelde, is het weer terug volledig omgeslagen. Dikke druppels regen vallen uit de hemel.  In de gietende regen toont Depuydt ons het laatste stuk van de Tinelsite, het stuk dat nog gerenoveerd wordt. ‘Baskerville staat momenteel nog onder constructie en zal later als woning dienen voor negentien gezinnen. De nieuwe gebouwen zijn die met een grijze steen en die met een rode steen zijn de oude, gerenoveerde gebouwen’, legt Depuydt uit.

Bij de woningen zijn verschillende typologieën voorzien. Dat betekent dat er voor iedere doelgroep wel iets is: van betaalbare woningen tot de duurdere penthouses. Het gebouw Holmes bijvoorbeeld zijn de patiowoningen. Dat zijn kleine woningen. Zowel koppels met of zonder kinderen, 40-plussers als senioren kunnen iets vinden. Je hebt de keuze tussen één, twee of drie slaapkamers. Voor ieder wat wils. 

‘Het is de bedoeling dat het park wordt doorgetrokken doorheen de hele site. Het parkgedeelte tegenover het Predikherenklooster is volledig klaar, de twee andere delen worden nu onder handen genomen. In het midden komt er een soort pannakooi waar de jeugd balbehendigheid kan beoefenen. Het laatste deel krijgt elementen gericht op kleine kinderen. Zo ga je verschillende zones afgebakend hebben in het park’, aldus Depuydt. 

Als laatste komen we aan bij de Rijkswacht, dat nu beter bekend staat als de Adjudant. Heel dat gebouw is verdwenen, enkel de bekende voorgevel is bewaard gebleven omdat het een bepaalde erfgoedwaarde heeft.

Eén grote buurt

Belangrijk is dat de mensen uit de buurt betrokken werden bij de invulling van de hele site en mee hebben kunnen nadenken over hoe het eruit zal zien. ‘We hebben verschillende acties georganiseerd zoals bijvoorbeeld een wandeling op de site. Hierbij werden mensen in verschillende groepjes ingedeeld en kregen ze uitleg over de plannen van de site. Achteraf konden ze een enquête invullen met stellingen tussen twee mogelijkheden. Zo was het voor ons duidelijk of ze bijvoorbeeld wel of niet een hondenweide wilden’, vertelt Depuydt. 

Daarnaast is het ook belangrijk dat de Tinelsite één buurt is. Eén buurt met de mensen die hier allemaal nieuw komen wonen maar ook met de mensen die hier al wonen. 21bis vroeg enkele bewoners om hun mening over de nieuwe Tinelsite. Niet iedereen is even enthousiast over de site. ‘Wij wonen hier al 55 jaar en de site was beter gebleven zoals ze was. Vroeger kwamen we nog regelmatig in contact met anderen, nu is dat weg’, vertelt het koppel Sylvain Branswyck en Rosa Polspoel. Buurtbewoner Sara Knaeps vindt daarentegen dat de mix tussen moderniteit en anciënniteit wel geslaagd is in de site. ‘Ik ben zelf een enorme voorstander van de oude gebouwen in de mate van het mogelijke te bewaren en een nieuwe invulling te geven.’ 

Helemaal doorweekt wandelen we door het Sjampetterke, richting onze net niet geblutste auto. Binnen een jaar keren we terug naar een volledig afgewerkte Tinelsite.

Tekst: Maaike Huegaerts & Akyna Peeters, foto’s: © Maaike Huegaerts & Akyna Peeters