De Drie Hofsteden is een wijk in Kortrijk die ondanks haar jonge leeftijd al een hele geschiedenis met zich meedraagt. Onze reporters van 21bis gingen op pad om deze dynamische wijk in kaart te brengen. Deze reportage maakt deel uit van de reeks Reporting the city, waarin onze reporters boeiende stadswijken opzoeken.

Toen de wijk in de jaren 60 en 70 werd gebouwd diende deze vooral om de babyboomers die allemaal een eigen stekje nodig hadden van sociale woningen te voorzien. Maar het laatste decennium kende de wijk een heuse transformatie. De babyboomers, die bijna uitsluitend van Belgische afkomst waren, zien hun wijk nu in snel tempo veranderen tot een bruisende multiculturele buurt. Voormalig witte scholen hebben nu leerlingen van tientallen verschillende afkomsten en op de kookavonden van de buurtwerkers zie je couscous en Eritrese koekjes opduiken in plaats van het Vlaamse stoofvlees van vroeger. Hierbij worden er nieuwe vriendschappen gesmeed, worden onbekende culturen ontdekt, maar er komen ook spanningen bij kijken.

Als we aankomen in de Drie Hofsteden begroet Danny Verbeke ons met een brede glimlach en in een enigszins plat West-Vlaams dialect. Vanuit zijn kantoor in de Bildings werkt hij er als buurtwerker. De drie appartementsgebouwen zijn een verwijzing naar de oorsprong van de naam van de wijk. Een hofstede is een boerderij. Vroeger waren er drie boerderijen in deze buurt. Hij heeft vandaag wat tijd vrijgemaakt om ons te vertellen hoe het eraan toe gaat in deze diverse buurt en hoe hij deze demografische evolutie meemaakt.

De Drie Hofsteden is een buurt met veel senioren. Om hen wat sociaal contact te bezorgen is hij een aantal jaar geleden samen met zijn collega’s begonnen aan het organiseren van kookavonden voor de eenzame senioren in de wijk. Dit liep al snel uit tot iets veel groters, waarbij ook met verschillende culturen kennis wordt gemaakt. ‘Die hadden zoiets van: “Kunnen we niet samen koken in plaats van elk apart?” Toen hebben we een mobiele keuken aangeschaft en het resultaat daarvan waren al snel barbecues met honderd personen.’ 

Maar er wordt in het buurtcentrum soms ook kennisgemaakt met andere culturen. ’We hebben bijvoorbeeld ook eens een Griekse avond gedaan. Dat is dan met borden achter ons gooien. Plastic borden natuurlijk, maar op de foto’s zie je dat niet. Dat moet hé, een beetje de cultuur volgen,’ zegt Danny. De Drie Hofsteden en de Bildings, vertelt hij, worden de laatste jaren steeds diverser.

‘De buitenlandse mama’s denken “waar zijn die Vlaamse mama’s?” en de Vlaamse mama’s hebben het idee dat ze niet welkom zijn’ – Danny Verbeke

Maar de bewoners springen niet altijd even voorzichtig om met diversiteit, volgens Danny. ‘Je merkt het wel. Niet-Belgische nationaliteiten komen hier op het speelpleintje zitten en dan zitten de Belgen in de Wildebras. We proberen te kijken hoe we dat in elkaar kunnen vervlechten. Het is een dubbel vooroordeel van de mensen die hier zitten. De buitenlandse mama’s denken ‘waar zijn die Vlaamse mama’s?’ en de Vlaamse mama’s hebben het idee dat ze niet welkom zijn.’

Hij klaagt ook het beleid van de bouwmaatschappij aan. Zij hebben er volgens hem voor gezorgd dat er toch een zekere vorm van segregatie is gekomen. Nieuwkomers van vooral een buitenlandse afkomst zouden zo via de maatschappij in hetzelfde gebouw terecht zijn gekomen. ‘In het eerste gebouw zijn het voornamelijk nog witte mensen, Belgen. In het tweede ook, maar dat verschuift al wat. Ik hoopte dat ze niet van het derde, bruine gebouw het “zwarte” gebouw zouden maken. Ze zeiden dat ze gewoon de lijst zouden volgen. Nu zitten er 20 mensen van buitenlandse afkomst in hetzelfde gebouw in plaats van ze te verdelen.’ Van een echte gettovorming is er volgens Danny nog geen sprake.

Sofie Moerkerke is een brugpersoon. Ze werkt voor basisschool Drie Hofsteden en zich vooral bezighoudt met de problemen die leerlingen en hun ouders ervaren. Wanneer we haar opbellen via Teams zien we dat Sofie druk in de weer is. Ze wordt zelfs tijdens het interview gebeld en kan niet anders dan op te nemen. Na een kort telefoongesprek excuseert ze zich en hervat ze het interview. 

Ook zij hoort van veel buurtbewoners dat de diversiteit in de buurt de laatste jaren sterk is toegenomen. Sofie zegt hier zelf vooral positieve ervaringen mee te hebben gehad. ‘Ik haal heel veel energie uit de praatgroep van mama’s. Tot vorig jaar deden we bijvoorbeeld twee of drie keer per jaar een kookworkshop. Dat waren dan verschillende nationaliteiten die samenkwamen. De ene keer bakten we dan bijvoorbeeld Eritrese koekjes en de andere keer baklava. Iedereen had zo zijn specialiteit en de anderen leerden daarvan. Ik geniet daar enorm van en ben er heel dankbaar voor.’

‘Die jongen moest in het derde leerjaar starten maar die had nog nooit onderwijs gehad’ – Sofie Moerkerke

Ze merkt wel op dat het niet altijd even makkelijk verloopt als tijdens de kookworkshops. Ze legt uit hoe er onlangs een kindje uit Guinea op school is bijgekomen. ‘Die jongen moest in het derde leerjaar starten maar die heeft nog nooit onderwijs gehad. Die wist niet eens hoe je een pen vast moet pakken. Dat is heel moeilijk om te starten en als leerkracht moet je er ook immens creatief mee omgaan. Het is wel plezant dat hij meespeelt en hij doet ook zijn best, maar vaak zijn er niet genoeg middelen voor de leerkrachten dus dat is niet altijd makkelijk.’

Ook merkt ze dat de diversiteit niet zo makkelijk wordt aanvaard door de oudere generatie. ‘Als je de anciens hier wil geloven is het in tien jaar tijd veranderd van een witte school naar een concentratieschool. Ze gebruiken het woord concentratie maar ik hoor dat niet zo graag,’ zegt Sofie. Op school is dat volgens haar een ander verhaal. ‘Ik denk dat het hier in de school al zodanig eigen is dat het goed loopt,’ besluit ze.

Ruth Allewaert woont sinds januari zelf in een sociale woning in Nieuw Kortrijk, een nieuw deel van de buurt. Ze is ook begonnen met vrijwilligerswerk in de Bildings. Zij zegt hetzelfde als de andere buurtmedewerkers over de mix tussen oudere mensen van Belgische afkomst en de jongere generatie van een migratieachtergrond. ‘Ik zie vooral veel oudere mensen, vooral in de blokken van de Bildings. Er zijn ook veel mensen van een buitenlandse afkomst maar daar heb ik nog geen contact mee gehad.’

Het is volgens haar nog heel rustig in de buurt. Veel huizen staan nog leeg, wat volgens Ruth zijn voor- en nadelen met zich meebrengt. ‘Ik verlang tot er een beetje leven in de buurt komt maar ik heb er ook een beetje schrik voor. Er zaten hier bijvoorbeeld drugsdealers die zijn opgepakt toen de politie controle deed met drugshonden. Mocht het hier vol zitten zou ik eerlijk gezegd niet op mijn gemak zijn. Ik hoop dat wanneer er meer leven komt dat het eerder in positieve zin zal zijn.’

 ‘Voorlopig is dit hier een niemandsland voor de sociale sector’ – Ruth Allewaert

Ruth vindt ook dat er meer gedaan kan worden in de nieuwe wijk. Er is bijvoorbeeld nog geen buurtmedewerker in Ruths buurt. ‘Voorlopig is dit hier een niemandsland voor de sociale sector. Hiernaast heb je het internaat van de Hoge Kouter voor kinderen met een mentale handicap. Er zijn ook bureaus van de Branding, dat zijn volwassenen met een mentale handicap. Daar help ik ook en de bedoeling is dat er ruimtes ter beschikking worden gesteld om activiteiten te organiseren.’

Totdat er een buurtmedewerker wordt aangewezen staat Ruth er wel niet alleen voor. Zo kan ze wel nog bij de Bildings terecht om bijvoorbeeld vuilzakken te halen. Ook worden er pedicures en kappersbeurten georganiseerd aan sociale tarieven. De bedoeling is wel dat er op termijn een buurtmedewerker wordt aangewezen. Momenteel vervult Danny van wijkteam de Bildings die functie.

‘Nieuw Kortrijk valt nu niet rechtstreeks onder mij’, vertelt Danny, ‘maar we zijn aan het kijken hoe we dat gaan oplossen. Dat is eigenlijk hetzelfde als de Bildings, maar daar zijn ze woningen die eigenlijk te groot waren met ondergrondse garages aan het renoveren. Een deel wordt geherstructureerd, waaronder een blok waar mensen met een beperking in zullen kunnen wonen die automatisch ook allemaal een gemeenschappelijke tuin zullen hebben. Het zijn allemaal heel mooie projecten, maar het is soms hilarisch hoe ze het sociale aspect aanpakken. Ze bouwen echt puur met stenen.’

Ontdek de buurt in deze Storymap:

Tekst: Andrei Stiru en Sam Depraetere, foto’s: © Andrei Stiru, © Sam Depraetere