In oktober werd bekendgemaakt dat de Ensors voor beste acteur en actrice vervangen worden door één prijs voor beste acteerprestatie (M/V/X). Op sociale media werd duidelijk dat deze beslissing veel vragen oproept. Hoe zorgen we ervoor dat mannelijke acteurs niet steeds winnen? Moeten we niet eerst zorgen voor gelijke kansen tussen mannen en vrouwen? Hoe lossen we alle ongelijkheden op? Sem, Laure, Ilse en Laurence spreken vanuit hun ervaringen.

Voor actrice Laurence Roothooft (34) valt de beslissing te vroeg. ‘’Ik twijfel of ik het een goed idee vind. Misschien valt de beslissing nog te vroeg. Eerst moet er een balans zijn tussen man en vrouw. Mannen krijgen meer en complexere rollen toegeschreven. Daarnaast worden mannen ook meer betaald én speelt het uiterlijk bij vrouwen een grotere rol dan bij hen’, legt ze uit. ‘Anderzijds geloof ik dat de emancipatie van vrouwen in fictie hand in hand kan gaan met de emancipatie van non-binaire mensen en alle andere mensen die minder aan bod komen. Alleen twijfel ik of het uitreiken van genderneutrale prijzen daarvoor de beste oplossing is. In Nederland hebben ze de genderneutrale prijzen al eerder ingevoerd bij de Gouden Kalveren en heeft er een man gewonnen. Daar is veel ophef over ontstaan. Hoe kan een vrouw die per definitie saaiere rollen aangeboden krijgt het opnemen tegen een man werd er geredeneerd.’

‘We hebben echt nog geen gelijkheid bereikt.’

‘Mannen krijgen vaak complexere rollen, zij kunnen een zakenman zijn met een complexe liefdesrelatie en een alcoholprobleem terwijl vrouwen gewoon moeder of verzorgster zijn’ aldus Laurence. ‘Vorig jaar heb ik casting gedaan voor een bijzondere vrouw in een bijzondere omgeving. Ik wou die rol heel graag, maar toen ik het scenario las stond er achter elk vrouwelijk personage de leeftijd, meestal jong. Er stond ook als beschrijving dat het een mooie vrouw was. Wat draagt uw uiterlijk bij tot uw karakter? Dat is altijd zo oppervlakkig. Wie is die vrouw? Wat zijn haar interesses? Is ze introvert of extravert? Het gaat zo vaak over uiterlijk en dat is zo onnozel, we hebben echt nog geen gelijkheid bereikt.’

Producer Ilse Schooneknaep (31) is lid van het Wanda collectief. ‘Wanda is een collectief van vrouwelijke Vlaamse filmregisseurs die streven naar meer genderevenwicht en inclusie in de Vlaamse filmsector’ aldus Ilse. Zij begrijpt dat Laurence verontrust is. ‘De beslissing om de Ensors genderneutraal te maken, toont aan dat het belangrijk is om acteurs op gelijke voet te beoordelen. Anderzijds hoop ik wel dat evenveel mannen, vrouwen als non- binaire personen in aanmerking komen want jammer genoeg worden verhalen vaak verteld vanuit een male gaze.’

‘De samenleving denkt binair en daar word ik dagelijks mee geconfronteerd.’

Sem Lannau (30) is vrijwilliger bij het Genderspectrum vzw en identificeert zich als non- binair persoon. Die snapt dat er ongelijkheid is tussen man en vrouw in de kunstsector, maar Sem bekijkt het vanuit hun situatie. ‘Ik denk dat het voor non- binaire en transpersonen een juiste beslissing is. Er wordt altijd in categorieën gedacht. In the end ben je gewoon acteur en moet je goed acteren, meer onderscheid moet er niet gemaakt worden’, vertelt die. ‘De samenleving denkt binair en daar word ik dagelijks mee geconfronteerd. Ik ga verhuizen en op de akte staat Geachte meneer, ik heb de notaris gevraagd om meneer weg te laten maar dat was niet mogelijk’, aldus Sem.

Musicalactrice Laure Ven (24) kaart dat probleem ook aan. ‘Het is niet makkelijk om genderfluïde of non- binair te zijn in de kunstwereld. Als je auditie doet, is dat vaak voor een specifieke genderrol. Daarnaast zijn klassieke stukken geschreven in een binair denkkader’, legt ze uit. ‘Ik hoop dat de beslissing geen strijd tussen mannen en vrouwen met zich meebrengt. Maar als het elk jaar moet omwisselen dan is het concept van genderneutraliteit ook weg. Als we ons bewust zijn van de valkuil dat mannen meer kans hebben om te winnen, dan kunnen we objectief kijken naar acteurs hun prestatie.’

‘Nu is het aan de scriptschrijvers om ook verschillende genderidentiteiten op te nemen.’

‘Als je naar de geschiedenis kijkt, hebben kunsten vaak een grote invloed’, aldus Laure. ‘We zien in films en series al meer culturen en seksuele voorkeuren, nu is het aan de scriptschrijvers om ook verschillende genderidentiteiten op te nemen. We moeten weg met de genderkleppen dus hopelijk geeft deze beslissing het juiste voorbeeld.’ Ook Ilse deelt deze mening: ‘We moeten scenaristen en regisseurs in vraag stellen en zij moeten nadenken wie de personages het best kunnen vertolken. Ik kijk uit naar de vertolking van de Amerikaanse acteur, Billy Porter, als Fairy God Mother. In Vlaanderen staan we nog niet zo ver.’

‘Er zijn weinig vrouwelijke regisseurs omdat het veel moed vergt om je op te stellen tegenover crews die vooral bestaan uit mannen met technische functies. Zeker als je een jonge producer bent’ legt Ilse uit. ‘Toch wordt de groep vrouwelijke regisseurs steeds groter. Hierdoor zien we ook meer complexe rollen voor vrouwen tevoorschijn komen.’

‘Mensen moeten gezien worden als mensen ongeacht hun geslacht, genderidentiteit en cultuur.’

Laurence is ook hoopvol over de toekomst. ‘Misschien kan de beslissing wel verandering teweeg brengen in de mentaliteit van mensen. Het is goed dat de beslissing debat doet ontstaan zodat mensen erover nadenken. Dat denken kan omgezet worden in daden en het schrijven van complexere rollen in scenario’s. Ik ben niet tegen genderneutrale Ensors maar ik ben benieuwd hoe het in de praktijk zal evolueren’, vertelt Laurence. ‘We moeten weg met stereotypen: mensen moeten gezien worden als mensen ongeacht hun genderidentiteit, kleur of geaardheid.’

Tekst: Eline De Vreese
Foto: Ensors