18/03/2022

De Oscars: snobistische prijsuitreiking of songfestival voor film?

Dalende kijkcijfers zijn al enkele jaren een tendens bij de grote awardshows. Cijfers van Nielsen Data tonen aan dat het aantal kijkers voor de Emmy Awards tussen 2020 en 2021 daalde met 14 procent. De Grammy’s konden in die periode 51 procent minder muziekfans lokken, en de Oscars zagen hun publiek dalen met maar liefst 56 procent. Hebben grote awardshows zichzelf met controverse na controverse irrelevant gemaakt? Filmjournalist Robin Broos (De Morgen) is ongerust: ‘Er is verandering op komst, maar misschien niet aan de snelheid waarop wij als jonge mensen het verwachten.’

De Oscars stonden lange tijd bekend als een prestigieuze awardshow waar het kaf van het koren gescheiden werd op gebied van filmtalent. Enkele controverses later -denk aan #OscarsSoWhite en #TimesUp-, is de perceptie veranderd en wordt de Academy of Motion Picture Arts and Sciences, de non-profitorganisatie achter de Oscars, gedwongen om achter de feiten aan te hollen. Die voegde recent twee nieuwe categorieën toe die door het publiek gestemd worden. De Oscar Fan Favourites waarbij het publiek zijn favoriete film van het jaar kan kiezen en Cheer Moment ofwel het meest cheer-worthy moment ooit in film.

De nieuwe concepten kunnen echter op weinig steun rekenen vanuit de filmwereld. Ook filmjournalist Robin Broos is niet overtuigd: ‘De wil om het publiek meer te betrekken is puur ingegeven door kijkcijfers. De Oscars waren altijd een manier om samen te vieren wat goede cinema is. Het was een select groepje mensen binnen de sector dat samen mocht beslissen wat de beste film en prestaties van dat jaar waren. Het ging niet over de meest populaire film. Als we dit zouden toepassen op Vlaamse filmprijzen zou jaar na jaar de zoveelste F.C. De Kampioenen-film winnen.’

‘Je hebt een instituut zoals de Oscars nodig om interessante dingen die binnen de filmwereld gebeuren te belonen. Er moeten grenzen verlegd worden met een film, dat is belangrijker dan het aantal bezoekers een film lokte in de zalen, want dan zou alleen Spider-man nog winnen’, aldus Broos. Acteur Samuel L. Jackson zei in een recent interview met The Times dat films die hoge inkomsten binnenrijven en kijkers in de bioscoop krijgen hiervoor beloond moeten worden. Broos is het daar niet mee eens: ‘Als populaire films goed gemaakt zijn, moeten ze hiervoor beloond worden, maar als een entertainende film veel kijkers lokt, wil dat niet meteen zeggen dat die ook goed gemaakt is. Een Marvel-film is gemaakt om het publiek te geven wat het publiek verwacht.’

‘Mensen die een ticketje kopen om naar de cinema te gaan, willen entertaint worden en willen vooral niet dat er iemand vanuit een ivoren toren zegt: “dat is geen goede cinema”’ – Robin Broos (filmjournalist)

Existentiële crisis
Die twee stemmen probeert de Academy nu te verenigen in één show. De Oscars blijven inzetten op ‘echte cinema’, maar proberen ook een breder publiek aan te trekken door een entertainmentshow op te voeren. De Academy zit middenin een existentiële crisis en de discrepantie tussen het soort films dat bij de Oscars genomineerd wordt en het soort films dat zalen vult blijft groot. Dit blijkt ook uit de effectieve genomineerden in de categorie ‘beste film’, en de publieksfavorieten uit de nieuwe categorie ‘Fan Favourites’. Enkel Dune en The Power of the Dog komen in beide categorieën terug. Online werden de nieuwe categorieën bestempeld als een goedkope truc om Marvel-fans blij te maken. ‘Op een of andere manier vinden we het allemaal belangrijk wat de Oscars zeggen. Mensen die ticketjes kopen om naar de cinema te gaan, willen geëntertaind worden en willen vooral niet dat er iemand vanuit een ivoren toren zegt: “dat is geen goede cinema”’, zegt filmjournalist Robin Broos.

De Oscars hebben een geloofwaardigheidsprobleem ontwikkeld. Na protesten die al decennia teruggaan –denk aan acteur Marlon Brando in 1972 die zijn Oscar voor beste acteur voor zijn rol in The Godfather niet in ontvangst wou nemen tot native americans beter behandeld werden in Hollywood-, is er weinig veranderd. De samenstelling van de Academy blijft voor meer dan 80% wit. In de beste regisseur categorie blijven vrouwen, en al zeker vrouwen van kleur, zeldzaam. Acteurs en andere leden van de filmindustrie die beschuldigd of veroordeeld worden voor grensoverschrijdend gedrag blijven deel uitmaken van de genomineerden en de winnaars. Zo ging de award voor beste acteur in 2017 nog naar Casey Affleck die op dat moment verwikkeld was in een juridisch proces vanwege beschuldigingen van grensoverschrijdend gedrag op de set van I’m Still Here. Broos: ‘Er is redelijk wat kritiek geweest op het instituut an sich. De organisatie moet zichzelf heruitvinden en moet meer diverse filmliefhebbers betrekken, maar het publiek is beginnen afhaken. De veranderingen gebeuren stapvoets en niet aan de snelheid waarop wij als jonge mensen het verwachten.’

‘De Academy moet zichzelf heruitvinden en moet meer diverse filmliefhebbers betrekken, maar het publiek is al beginnen afhaken’ – Robin Broos (filmjournalist)

Wat nu?
Wat is dan de oplossing? Robin Broos ziet alvast meer heil in het terugkeren naar de essentie. ‘De Oscars zijn een hele industrie geworden waar het centrale thema -de filmsector in de verf zetten-, naar de achtergrond is verdreven. Kijkcijfers, adverteerders en de pers zetten de Academy onder druk. Misschien is het even goed als er geen show zou zijn, als het gewoon een privéavond in Hollywood was met de genomineerden en we achteraf een lijstje kregen met wie er gewonnen heeft. Zelfs ik ben eerder geneigd om de nacht door te slapen (De Oscars worden door het tijdsverschil in België altijd om 2 uur ’s nachts uitgezonden, red.) en de volgende dag een compilatie te bekijken van de hoogtepunten.’

Om tegemoet te komen aan de kritiek op de lange uitzendtijd besliste de Academy om acht verschillende categorieën niet meer live uit te zenden. Ook deze beslissing kon op het nodige ongenoegen rekenen blijkt uit de hashtag #PresentAll23 die de ronde deed op sociale media. ‘We moeten het programma vanuit een Amerikaanse context bekijken, waar de kijkcijfers en adverteerders regeren. De Academy is zich aan het heroriënteren, maar de slinger slaat te ver door’, aldus Broos. Als de Oscars de echte filmliefhebber niet meer kunnen boeien, en als ook de doordeweekse kijker afhaakt bij de urenlange ceremonie, voor wie zijn ze dan nog wel?

Tekst: Renee Henderickx, eindredactie: Jens Roothoofd
Foto: Prayitnophotography (CC BY 2.0)

Dit artikel werd gepubliceerd door Stampmedia en Humbug