In een tijd waarin klimaatverandering steeds meer invloed heeft op ons dagelijks leven, wordt het risico van overstromingen een belangrijk aandachtspunt in de bouwsector. Jan Marien, architect bij Studio Bau in Mechelen, deelt de uitdagingen van architecten over innovatieve oplossingen die komen kijken bij het bouwen in overstromingsgevoelige gebieden.

Volgens Jan Marien is het beoordelen van het risico van overstromingen een cruciaal onderdeel van het ontwerpproces. ‘We beginnen altijd met het in kaart brengen van de risico’s. Een gedetailleerde studie van de omgeving is essentieel: ligt de woning nabij een waterloop, zijn er overstromingsgeschiedenissen bekend, en wat zijn de eisen van de opdrachtgever of gemeente?’ Hij legt uit dat de opdrachtgever vaak bepaalde wensen heeft, zoals een keuken die aansluit op een terras. Dit kan echter conflicteren met preventieve bouwmethoden. ‘Het is soms moeilijk om aan alle dromen van de opdrachtgever te voldoen, vooral als deze niet in lijn zijn met de noodzaak om preventief te bouwen. Een kritisch gesprek hierover is noodzakelijk.’ Aldus Marien

Drijvende woningen

‘De meest voor de hand liggende oplossing is het bouwen van drijvende woningen,’ zegt Marien. Nederland is op dit gebied verder gevorderd, met huizen die letterlijk mee stijgen en dalen met de waterstand. ‘Wanneer het water stijgt, stijgt het huis mee. Dit minimaliseert de schade bij overstromingen.’ Het idee van drijvende huizen biedt een flexibele en toekomstbestendige oplossing voor gebieden die herhaaldelijk met overstromingen te maken krijgen legt Marien uit. ‘Vergeleken met Nederland loopt België met deze technologie een heel stuk achter.’

Marien wijst op het belang van materialen die bestand zijn tegen langdurige blootstelling aan water. ‘Hout, hoewel populair, kan een probleem zijn omdat het op de lange termijn niet goed reageert op water. Beton daarentegen is een van de meest toegepaste materialen vanwege zijn duurzaamheid en weerstand tegen water.’ Volgens Marien is het bijna onmogelijk om bestaande woningen aan te passen, vooral vanwege de fundering en de manier waarop ze gebouwd zijn. ‘Je kunt wel wat aanpassingen doen, maar in veel gevallen is het onmogelijk om ze volledig preventief te maken.’

Mentaliteit is belangrijk

‘In België worden er wel enkele oplossingen toegepast, maar veel hangt af van de opdrachtgever,’ legt Marien uit. ‘Als de opdrachtgever niet mee is in het belang van preventieve maatregelen, is het moeilijk om dergelijke technieken door te voeren. Dit vraagt om een mentaliteitsverandering, zowel bij architecten als bij opdrachtgevers.’ Marien is kritisch. ‘Je zoekt problemen als je zonder plan blijft bouwen in overstromingsgevoelige gebieden. Maar met de juiste aanpak en bouwmethoden is het wel mogelijk. Je moet alleen het hele proces kritisch bekijken en op de juiste manier aanpakken, zowel qua ontwerp als uitvoering.’

Foto bovenaan: ©Flickr
Tekst: Rosie Lambeir