Gisterenavond vond in de Antwerpse Permekebibliotheek de boekvoorstelling plaats van Het Nieuw Antwerps Liedboek, een project van Teletext onder leiding van Sascha Bornkamp en Leonore Spee. Het is een bundeling van herwerkte liederen uit het 16^de-eeuwse Antwerps Liedboek, gecreëerd in samenwerking met verschillende artiesten, auteurs en stadbewoners.

Het Antwerps Liedboek uit 1544 is het oudste en meest omvangrijke gedrukte liedboek uit de Lage Landen. Bijna 500 jaar geleden werd het uitgegeven door de drukker Jan Roelans. In een klein boekje verzamelde hij 221 liederen die weerklonken in de Antwerpse straten. Ze werden gezongen door pelgrims, rederijkers, moeders, dochters, zeelui en zwervers, en ze gingen over uiteenlopende maatschappelijke thema’s zoals de liefde, spiritualiteit, klassenverschillen, genderrollen, economie en politiek. Van het originele boek is er slechts één exemplaar volledig bewaard. Het Antwerps Liedboek maakt ook deel uit van de Vlaamse literaire canon.

Het Nieuw Antwerps Liedboek

Het Nederlandse muziektheaterduo Sascha Bornkamp en Leonore Spee van Teletext kwamen in 2019 op het idee om Het Antwerps Liedboek opnieuw uit te geven in een herwerkte vorm, waarin de liederen relevant gemaakt zouden worden voor de huidige maatschappij. ‘We zijn gestart vanuit een artistiek-academisch onderzoek aan het conservatorium van Antwerpen over de rol van volksmuziek in de hedendaagse stad,’ vertelt Sascha. ‘Door de diversiteit van de liederen was het zowel historisch, als artistiek superinteressant.’

 

Dit bericht op Instagram bekijken

 

Een bericht gedeeld door Teletext (@t_e_l_e_t_e_x_t)

Daarvoor werkten Sascha en Leonore samen met artiesten, muzikanten, schrijvers, acteurs, stadsbewoners, literatuurstudenten, en NT2-cursisten. Zij gingen instinctief aan de slag met een lied. ‘We wilden met het project de diversiteit in Het Antwerps Liedboek spiegelen aan de maatschappij van vandaag. De stad zit vol verhalen die je onmogelijk allemaal kunt bundelen, dus natuurlijk kun je daar nooit volledig in zijn. Maar dat was wel onze insteek.’ Enkele voorbeelden van bijdragers zijn auteurs Jeroen Olyslaegers, Joke van Leeuwen en Yousra Benfquih, maar ook artiesten Fulco, Slongs Dievanongs en Aldo Struyf, en actrice Sachli Gholamalizad herwerkten een tekst voor het project.

Het Nieuw Antwerps Liedboek bevat 30 herwerkte teksten, die de auteurs met de hand optekenden en vormgaven. Ze werden gebundeld in één uniek, ambachtelijk gebonden boek dat als installatie reist langs musea, bibliotheken en cultuurhuizen in Vlaanderen en Nederland. Er is ook een beperkte oplage gedrukte boeken beschikbaar.

Met een hedendaagse bril naar de relevantie van het verleden kijken

Ook vandaag is de inhoud van Het Antwerps Liedboek nog relevant. ‘Het is eigenlijk lang vergeten geweest. Tijdens de Romantiek is er een cultus ontstaan rond volksmuziek, omdat ze toen heel erg bezig waren met identiteit en de vorming van een volksgevoel. Vanaf dan zijn musicologen en taalkundigen begonnen met onderzoek naar wat het betekend heeft. Wat wij vooral interessant vonden, is dat je door dat boek met een hedendaagse bril naar de 16^de eeuw kunt kijken. Die liederen gaan over kwesties in verschillende klassen en bevolkingsgroepen, over mannen en vrouwen, over jong en oud. Dat zijn thema’s die vandaag meer dan ooit herkenbaar en relevant zijn,’ aldus Sascha.

De installatie van Het Nieuw Antwerps Liedboek is nog te bezichtigen in bibliotheek Permeke tot en met 1 december 2024. Daarna reist ze door naar het museum Tongerlohuys in het Nederlandse Roosendaal. In februari 2025 zal ze opnieuw afzakken naar de Universiteit van Antwerpen. Voor meer info en de gedrukte publicatie kan je terecht op www.hnal.be.

Tekst: Una Roosen
Uitgelicht beeld: © Peter Baetes