Toen ik met een voorliefde voor de Nederlandse taal de universitaire opleiding Taal- en Letterkunde aanving, waren de eerste woorden waarmee een professor de aula toesprak: ‘Welkom allemaal, dapper dat jullie voor deze talenrichting hebben gekozen.’ Die uitspraak benadrukte een gevoel dat al ontstaan was in het middelbaar: het talenonderwijs is minderwaardig en biedt geen toekomstmogelijkheden. Nu ik vier jaar lang de kracht van taal bestudeerd heb, weet ik dat onze samenleving af moet van dat idee.

Wanneer de PISA-resultaten de laaggeletterdheid en dalende leesvaardigheid van jongeren onthullen, wijzen alle vingers onmiddellijk naar die jongeren. Maar uit de recente campagne Time to Read van Knack blijkt dat zij wel degelijk meer willen lezen, maar daar de tijd of motivatie niet voor vinden. Dat impliceert dat ze lezen niet als een prioriteit beschouwen. Een groot deel van die verantwoordelijkheid ligt bij de visies van het onderwijs zelf.

Klassenraden verbannen leerlingen die niet goed zijn in exacte vakken naar een talenrichting, terwijl ze die bijna nooit aanraden aan uitblinkers in taal met goede resultaten voor wiskunde en wetenschappen. Want exacte vakken garanderen financiële zekerheid, en taal is slechts een middel tot een doel. Zo wordt het toch gepromoot. Natuurlijk zijn er ook leerkrachten die er dagelijks voor strijden om de kracht en schoonheid van taal terug zichtbaar en tastbaar te maken, maar zonder samenwerking tussen alle vakgroepen blijven talenrichtingen fungeren als afvalrichting.

Het talenonderwijs moet drastisch hervormd worden, maar ook de houding ertegenover moet veranderen. Jongeren met een passie en vaardigheid voor taal, literatuur en cultuur moeten aangespoord worden om die na te streven, zowel door een leerkracht Nederlands, als door een van wiskunde. Met chemie kun je bruggen genereren tussen moleculen, met fysica en wiskunde kun je bruggen bouwen tussen plekken, maar met taal kun je bruggen creëren tussen mensen. In een wereld die elke dag de gevolgen draagt van verdeeldheid, en waarin de nood aan verbinding groter is dan ooit, is taal het belangrijkste wat we hebben.

Tekst: Una Roosen
Beeld: Pixabay via Pexels