Studentendopen in Vlaanderen en Wallonië zijn steeds meer omstreden. Hoewel de Vrije Universiteit Brussel (VUB) humanistische waarden als vrijzinnigheid voorop stelt, leidt het naakte aspect van haar studentendopen tot discussie. Hoe blijft zo’n ritueel relevant in een samenleving die steeds meer streeft naar inclusiviteit en persoonlijke vrijheid? Sarah Delalieux (23), lid van de Farmaceutische Kring, werpt licht op de betekenis, veiligheid en toekomst van die traditie.

Sarah Delalieux (23) is lid van de facultaire studentenvereniging Farmaceutische Kring (FK). Zelf werd ze gedoopt in 2021 tijdens haar tweede jaar Farmaceutische Wetenschappen. ‘Toen ik aan de VUB begon in 2020, was het door covid moeilijk om connecties te maken. De online activiteiten van studentenverenigingen waren de enige vorm van sociaal contact. Om die groepsband te versterken, besloot ik me te laten dopen.’

Folkloristische dooprituelen

De doop van FK bestaat uit verschillende onderdelen. Naast traditionele ravotspelletjes zoals in jeugdbewegingen, is er een schachtentocht door Brussel. Maar wat de doop aan de VUB echt kenmerkt, is het beproevingsritueel waarin degenen die gedoopt zullen worden zo goed als naakt een soort theatervoorstelling opvoeren. Jongens zijn daarbij volledig naakt, meisjes mogen hun onderbroek aanhouden. ‘Daarom zijn de dopen heel erg gecontroleerd’, vertelt Sarah. ‘Vrije wil en een veilig kader zijn de belangrijkste vooropstellingen. Enkel mensen die ooit gedoopt zijn geweest, mogen komen kijken. Vanuit de VUB zijn er securityploegen aanwezig, die iedereen ook onderwerpen aan een alcoholtest. Tijdens de doop geldt er namelijk een volledig alcoholverbod, zowel voor schachten, als voor het kringbestuur. Ook gsm’s en fototoestellen zijn verboden. Alles gebeurt met volledige toestemming. Als je het niet naakt wil doen, hoeft dat niet. Maar eigenlijk heb ik dat nog niet meegemaakt binnen onze kring.’

De folkloristische traditie tijdens de doop stamt af van de vrijzinnige beginjaren van de zusteruniversiteit Université Libre de Bruxelles (ULB). De schachten worden naakt gedoopt met blauw water als symbool voor hun wedergeboorte. Op die manier herziet het de christelijke dooptraditie van kuisheid, want de VUB staat voor vrijzinnigheid en vrijheid.

Controverse

Op andere universiteiten in Vlaanderen en Wallonië zijn naaktactiviteiten verboden. Vooral de tragische dood van studenten Sanda Dia in 2018 en Antonin Deneffe in 2021 na hun studentendoop zorgde ervoor dat de doopcharters strenger zijn geworden. ‘Dat heeft natuurlijk een grote invloed gehad op het geweten van iedereen in een vereniging’, bevestigt Sarah. ‘Het was een grote shock. Ik moet wel benadrukken dat dat omstandigheden waren die zich niet voordoen aan de VUB.’ Toch is er sindsdien meer kritiek op het vernederende karakter van studentendopen. ‘Bij ons is er geen sprake van vernedering, en ook niet van hiërarchische structuren die daar vaak mee gepaard gaan. Wij streven net naar gelijkheid. Wij zijn één grote vriendengroep.’

Eenheid creëren

De vraag dringt zich steeds meer op of zo’n ritueel nog bij onze huidige samenleving past. ‘De afgelopen twee jaar is er al veel veranderd om het veilige kader te blijven garanderen. Het alcoholverbod was er al, maar dat wordt nu nog strenger gecontroleerd. Ik weet niet of ze het naaktgedeelte volledig zouden afschaffen.’ Sarah belicht wel een pijnpunt van dat omstreden dooponderdeel. ‘Het naakte aspect sluit ook mensen uit, bijvoorbeeld vanuit culturele en religieuze overwegingen. Dat is jammer, want studentenverenigingen hebben net het doel om te verbinden. Op dat gebied zou een afschaffing er wel voor kunnen zorgen dat meer mensen open zouden staan voor onze doop.’

Sarah benadrukt dat de doop geen vereiste is voor deelname aan het Brusselse studentenleven. Daar is St-Vé volgens haar hét voorbeeld van. Tijdens dat evenement op 20 november vieren Brusselse studenten de oprichting van de ULB door Pierre-Théodore Verhaeghen. Het is dus een samenwerking tussen de VUB en de ULB. ‘Het is een nationale feestdag voor alle Brusselse studenten, ook voor zij die niet gedoopt zijn. Het staat los van dat ritueel en de mening die je erover hebt.’ Op die dag is het duidelijk hoe verenigingen en hun activiteiten voor eenheid kunnen zorgen in een stad die dagelijks geconfronteerd wordt met verdeeldheid.

Tekst: Una Roosen
Beeld: Pont 1833 (CC BY-SA 4.0) via Wikimedia Commons