In de filmindustrie is het bijna dagelijkse kost. Een successerie die begon als een boek of boekenreeks, wordt omgezet naar een filmfranchise. Groter bereik én nog meer winst voor de entertainmentindustrie. Maar, met die verfilmingen loopt het soms ook wel eens mis: één of meerdere personages zien er op het witte doek totaal anders uit dan ze door de auteur werden beschreven. Een daar kunnen al wel eens problemen uit ontstaan.

In april dit jaar werd de nieuwe cast bekendgemaakt van de Harry Potter reboot. De serie zal worden geproduceerd door HBO en vanaf 2027 te zien zijn. Natuurlijk betekent zo’n reboot ook dat er allemaal nieuwe acteurs zullen zijn. Een nieuwe versie, dat zijn nieuwe acteurs. Dat spreekt voor zich. Daar rijst ook meteen een belangrijk kwestie. Want hoe ver mag een reboot gaan? Hoe belangrijk is het dat de personages op het scherm nog lijken op hoe ze in het boek – het originele werk – beschreven staan? En daarbij is er ook de kwestie dat de Harry Potter boeken al eens eerder verfilmd werden. Met Daniel Radcliffe als het hoofdpersonage Harry Potter, Rupert Grint als Ron Wemel, Emma Watson als Hermelien Griffel, Maggie Smith en Alan Rickman als Sneep.

In april raakte bekend dat de 34-jarige Britse acteur Paapa Essiedu (Black Mirror) de rol van Severus Snape (Sneep) zal vertolken in de reboot. In de boeken wordt Sneep beschreven met een vale huid, een haakneus en gelige tanden – kenmerken die inmiddels wijlen Alan Rickman deels belichaamde in de oorspronkelijke films. De keuze voor Essiedu wijkt visueel af van de eerdere vertolkingen en de originele beschrijving, maar net dat onderstreept nog meer de artistieke vrijheid van deze herinterpretatie. Het laat zien dat de focus ligt op het diepere verhaal, de gelaagdheid en intensiteit van het personage, veel meer dan op de uiterlijke overeenkomsten. Zo weerspiegelt de serie ook de bredere beweging richting meer inclusieve representatie op het scherm.

Een ander even recent voorbeeld is Snow White. Een paar jaar voor de uitkomst van de film was er al een heleboel heisa over. Dit ook omdat Rachel Zegler, door haar Colombiaanse afkomst wat donkerder van huid, werd gecast in de titelrol. Daar waren fans van het originele sprookje in het begin ook niet erg mee opgezet. De stempel artistieke vrijheid is hier op zijn plek. Het sprookje moet ook wel aantrekkelijk blijven voor deze tijd en deze generatie.

De bovenstaande voorbeelden geven weer dat moderne adaptaties van geliefde originelen moeilijker kunnen liggen bij delen van doelgroep en fans van de originelen. Maar de adaptaties kunnen ook zorgen voor een gevoel van betrokkenheid en en jezelf kunnen herkennen. Het feit dat er moderne adaptaties zijn, en dat heel wat van die adaptaties goed aanslaan bij het publiek, bewijst dan wel weer dat het kan.

MovieMeter brengt een heel goed argument. MovieMeter is een Nederlandstalige filmdatabase. De database bevat informatie en recensies over in Nederland en België uitgekomen films. MovieMeter stelt dat films heel vaak maar een korte tijd hebben om een goed verhaal te brengen. Dit in tegenstelling tot een boek, waar de auteur pagina’s en soms ook zelf hoofdstukken heeft om plaatsen, personages en gebeurtenissen te beschrijven. En dan moeten de scenaristen, regisseurs en acteurs er maar het beste van maken. Dan kan het natuurlijk wel gebeuren dat er eens iets over het hoofd gezien wordt, of volledig wordt aangepast.

En dan is er ook het commerciële aspect. Want de kijkers van een film of serie willen ook waar voor hun geld. En als dit dan wil zeggen dat er een populaire acteur wordt gecast, een acteur die fysiek afwijkt van het uiterlijk van het personage uit het originele verhaal, dan is dat wel jammer voor de fans van het originele verhaal, maar goed voor de kassa van de filmmakers.

Nu, meestal valt de nieuwe versie van een verhaal wel in goede aarde bij het publiek én de oorspronkelijke makers van hetgeen waarop de nieuwe versie gebaseerd is. Maar het kan soms ook tegenvallen. Om een voorbeeld te geven. Andrew Lloyd Webber bracht in 1981 de musical Cats op de planken, gebaseerd op de dichtbundel van T.S. Eliot. In 2019 kwam er een langspeelfilm uit, gebaseerd op de musical. Webber was, na het zien van de nieuwe film, zo aangedaan van wat er met zijn werk gedaan was, dat hij een emotional support-hond nam. Dat meldden de website van The Mirror en Entertainment Weekly.

Een artikel van de Open Library of Humanity, uit 2024, vat het ‘probleem’ heel goed samen. Namelijk dat er drie belangrijke aspecten meespelen bij het beoordelen van een film/serie die een reboot is. Het subjectieve, het kritische en ook het nostalgische. Deze gegevens zijn het resultaat van analyses van meer dan 150 000 Goodreads book reviews. Om er het voorbeeld van Snow White weer bij te halen: daar speelt de nostalgische factor heel goed mee. Voor de fans van de klassieker uit 1937 was het best even aanpassen om de ‘gelaatsverandering’ van het hoofdpersonage te zien, én ook cruciale veranderingen in de rest van het verhaal te zien.

Dus, om te concluderen: filmadaptaties zijn nieuwere versies van oudere verhalen. Bij adaptaties mogen er dingen aangepast worden. En die oudere versies van de films zijn ook nog steeds beschikbaar. Dus uiteindelijk zijn er wel films voor iedereen. Artistieke vrijheid is er voor iedereen.