Ondertussen hebben bijna tien coronamaanden de cultuursector rake klappen uitgedeeld. Theatergroepen zoeken hals over kop naar oplossingen. Terwijl sommigen video-opnames van voorstellingen online zwieren, gooit SKaGeN het over een heel andere boeg. Medeoprichter en acteur, Mathijs Scheepers, bedacht en regisseerde een nieuwe vorm van toneel via Whatsapp: Emmi & Leo. ‘De wereld verandert nu heel hard en dat is het teken dat er ergens mogelijkheden ontstaan. Ik heb dat gat gezocht en ben erin gesprongen.’

Voorstellingen staan onder het stof met de sticker ‘uitgesteld’ of ‘geannuleerd’ op zich geplakt. Toch laat deze crisis ruimte voor creativiteit en zien veel artiesten het als een ideale periode om zichzelf opnieuw uit te vinden. Scheepers is daar een voorbeeld van. Met WatchApp mag zijn collectief SKaGeN zich de titel van allereerste social network-voorstelling via Whatsapp toe-eigenen. ‘Verfilmd theater? Daar valt toch niet naar te kijken. Op lange termijn zit er ook geen  businessmodel achter’, aldus Scheepers.

 

Dit bericht bekijken op Instagram

 

Een bericht gedeeld door Mathijs F Scheepers (@mathijsfscheepers)

Virtueel liefdesspel

In de eerste lockdown was er al WatchApp #1 waarin toeschouwers kennismaakten met de hoofdpersonages Emmi en Leo. Wie zich inschreef, werd toegevoegd aan een Whatsapp-groepje en kon drie weken lang het virtuele heen-en-weer geflirt tussen de twee volgen. ‘Het was een overweldigend succes. We hebben toen meer dan tienduizend tickets verkocht. En dan moet je weten dat mijn vrienden van SKaGeN aanvankelijk niet eens gereageerd hadden op mijn idee.’

Het vervolg bleef dan ook niet lang op zich wachten. Vanaf begin december kon het publiek verder genieten van de voortdurend evoluerende verhouding tussen Emmi en Leo. Wat in deel één uitbleef, gebeurde dit keer wel: de langverwachte fysieke ontmoeting tussen de twee. ‘Ze willen allebei heel graag bij elkaar zijn, maar hebben tegelijkertijd ook schrik dat ze toch niet zo goed zouden samenpassen. Ze zijn bang dat het overrompelende gevoel zou wegvallen op het moment dat de alledaagsheid binnentreedt.’ Dat veel kijkers hier een pijnlijke herkenbaarheid voelen opkomen, is waarschijnlijk geen toeval.

Ondanks dat het publiek geruisloos meegluurde van achter zijn schermpje, bleef die ‘vierde wand’ niet stil. De makers hebben voor de start van de voorstelling een ‘virtuele foyer’ via Facebook opgericht waar mensen konden discussiëren en becommentariëren. Meer dan de helft van het publiek vond er zijn weg naartoe. Oorspronkelijk ging het eerste deel zelfs een week langer duren, maar dankzij die foyer kon Scheepers tijdig bijsturen. ‘Door de reacties van mensen konden we permanent aftoetsen wat werkte en wat niet. De realiteit van het liefdesspel ging vaak veel te traag naar hun zin. Twee dagen radiostilte houden tussen Emmi en Leo bleek geen optie. Mensen werden echt kwaad.’

Daarnaast gaf het publiek online kritiek op het literaire en statische karakter van het eerste deel. Ook daar ging Scheepers mee aan de slag: ‘In deel twee heb ik de juiste mix gezocht. Ik vergelijk het graag met een symfonisch orkest. De verschillende instrumenten waren, naast de berichtjes, dit keer ook foto’s, selfiefilmpjes, spraakberichten en livescènes. Als componist heb ik al die elementen gebruikt om er één drie weken durende symfonie van te maken.’

Toneel van de toekomst

Over de keuze om Whatsapp als medium te gebruiken is ook niet over één nacht ijs gegaan. ‘Wij zijn met z’n allen zo vastgekluisterd aan onze smartphone. Waarom dat scherm dan niet inzetten voor een vleugje cultuurbeleving. Whatsapp laat het verhaal heel dicht aanleunen tegen de realiteit en ik hou ervan om die grens op te zoeken.’ Scheepers vindt het medium daarnaast een ideale manier om diversiteit te stimuleren onder de theatertoeschouwers. ‘Toneelgroepen moeten zorgen dat er een weerspiegeling van de maatschappij in de zaal zit, niet alleen oude, witte, rijke mensen. Ik haat trouwens het woord toneel. Ik vind dat een heel oubollig woord voor iets dat eigenlijk springlevend is. Toch houden veel theaterhuizen zich krampachtig vast aan de status quo. Verandering is niet gemakkelijk, maar de wereld zal nooit meer zijn zoals hiervoor. Ik geloof echt dat dit format één van de manieren is om theater in de 21^ste eeuw te brengen. Dus, neen, ik ben nog lang niet uitgespeeld.’

Watchapp #2 is nog niet uitgespeeld. Zodra de coronamaatregelen het toelaten, zal SKaGeN Emmi en Leo live terug opstarten. In plaats van de livescènes op hun smartphonescherm te bekijken, kunnen toeschouwers de personages in het echt komen bewonderen op de plaatsen waar de twee een date houden. Zo komt het virtuele toneel toch plots heel dichtbij.

Tekst en foto: © Maxine Basstanie