Hans Bourlon over Samson en Gert: ‘Man en hond die in huiskamer met elkaar praten? Nu zou VRT nee zeggen’
Met 18 seizoenen, goed voor 797 afleveringen, is de televisieserie Samson en Gert een van de succesvolste producties van Studio 100. De hond Samson werd in een mum van tijd razend populair. Samen met, toen nog omroeper, Gert Verhulst kondigde hij programma’s aan op televisie. Al snel groeide hun dagelijkse programma-aankondigingen uit tot een televisieserie. Geluk op het juiste moment volgens producent Hans Bourlon.
Op 26 december 1989 verschenen Samson en Gert voor het eerst op het televisiescherm. Samson hielp Gert bij zijn werk als omroeper bij de toenmalige BRT, de Belgische openbare omroep. Als gastheer kondigde hij programma’s aan en vertelde wat er aan nieuwe programma’s te zien was.
‘In de kerstvakantie van 1989 vroeg Gert Verhulst aan de baas van de omroep om iets te mogen doen met een poppetje. In andere landen bestond dat specifiek voor kinderen’, zegt Hans Bourlon, producent van Samson en Gert. ‘Speciaal voor die vakantie is Samson gemaakt.’ Samson is een pratende bearded collie die werd vertolkt door Danny Verbiest, een Vlaamse poppenspeler en één van de producenten van Samson en Gert.
Dit bericht bekijken op Instagram
Een groot succes
Later namen acteurs Peter Thyssen en Dirk Bosschaert de rol van Samson over. Normaal zou hij enkel tijdens de kerstdagen in de gangen van de omroep rondlopen, maar door het grote succes breidde het concept uit.
In die tijd ontvingen Samson en Gert brieven en knutselwerkjes en organiseerden ze wedstrijden. Met de bekende gele briefkaarten konden kinderen hun inzendingen naar de BRT sturen. ‘Ik herinner mij dat in het bureau dozen en zakken met werkjes tot aan het plafond stonden opgestapeld’, zegt Hans Bourlon.
Door het gebrek aan digitale media communiceerde de omroep via brieven met de kinderen. Deze aanpak was een succes. ‘Hier hebben we een snaar geraakt’, merkt Bourlon op. ‘Vanaf dat moment gingen we verder met het concept van een hond die presenteert.’ Ze brachten het presentatieduo onder in een huiskamer met een buurman.
‘Het is door veel te proberen dat je tot iets komt’
‘Een succes, dat zijn blokjes die omvallen’, zegt Bourlon. Dat merkte hij later ook bij andere producties van Studio 100. Op korte termijn kan iets een hype worden. ‘Sommige dingen worden het niet, anderen worden het plots wel. Het is door veel te proberen dat je tot iets komt.’
Fictiefiguren en liedjes
In het najaar van 1990 kregen Samson en Gert een eigen televisieserie. Toen keken ze nog in de camera en presenteerden ze programma’s. Ondertussen kwam Joop Mengelmoes, vertolkt door acteur Stef Bos, binnen en begon er een avontuur. Halverwege het eerste seizoen van de serie volgde Alberto Vermicelli, gespeeld door zanger en acteur Koen Crucke. Hij is de kapper en operazanger van het dorp.
Dit bericht bekijken op Instagram
De focus lag meer op verhaalvertelling. ‘Het was raar dat ze in de camera keken bij fictie. Alles gebeurde in één directe tijdsspanne en ging in één lijn door, in de huiskamer van Samson en Gert’, zegt Bourlon. Later kwamen ook andere locaties in beeld. Die vreemde mengeling van presenteren met fictie veranderde in de vierde jaargang naar enkel fictieve afleveringen zonder interactie met de kijker.
‘Al snel hadden we de reflex om liedjes te maken. Als je fictiefiguren en liedjes hebt, is de stap naar een podium vrij snel gezet’, legt Bourlon uit. In de kerstvakantie van 1991 was de eerste kerstshow te zien in de Koningin Elisabethzaal in Antwerpen. ‘Uiteindelijk gaven we vier voorstellingen. Het jaar daarop deden we er al veertien.’
Er zit meer in een liedje dan je denkt
Hans Bourlon groeide op zonder televisie. Gert Verhulst daarentegen was een televisiebeest. ‘Hij groeide op in Antwerpen en kende alles van televisie’, zegt Bourlon. Daarnaast speelde Gert vroeger cello en zong hij graag. Beiden zijn altijd bezig geweest met tekst. ‘In mijn familie waren twee auteurs. Dus die interesse was er wel’, legt Bourlon uit. Door jaren actief te zijn in de scouts deed Bourlon ervaring op met kinderen.
Hans Bourlon, Gert Verhulst en Danny Verbiest, de drie producenten van Samson en Gert, begonnen vanaf een wit blad scenario’s en liedjes te schrijven. ‘We hadden dat eigenlijk nog nooit gedaan. Soms kopieerden we een nummer dat we leuk vonden’, geeft Bourlon toe. ‘Dan schreven we daar een andere tekst bij. Dat is een heel goede methodiek.’ Volgens hem zit het succes van een lied in de melodie en het rijmschema.
Dit bericht bekijken op Instagram
#InternationalCatDay? Geef ons maar de #SamsonRock, want alleen de domme katten zeggen: …?
Na het gigantische succes van de eerste EP, bij gebrek aan meerdere nummers, van Samson en Gert begonnen Bourlon, Verhulst en Verbiest aan een muzikale samenwerking. ‘We zijn ons beginnen omringen met andere tekstschrijvers en componisten die we zelf fantastisch vonden’, zegt Bourlon. Zo schreef bijvoorbeeld singer-songwriter Stef Bos mee aan het liedje Er zit meer in een liedje dan je denkt. Ook het Samsonlied staat op zijn naam.
Struikelen over woorden
Samson is een bearded collie. ‘Danny Verbiest zei altijd dat het een bobtail was, maar die is veel groter. Het leuke was dat zijn haar voor zijn gezicht hing en dat hij een beetje verward was’, zegt Hans Bourlon.
Samson staat voor een kindje van twee of drie jaar, iemand die de grotemensenwoorden niet verstaat. Hij stelt vragen bij de grotemensenwereld. De versprekingen van Samson zorgen voor humor in het programma. Hij struikelt vaak over zijn woorden, maar Gert en de andere personages in de serie zorgen altijd voor een verbetering.
‘Kinderen kunnen daarmee lachen omdat ze dat herkennen uit hun leefwereld’
Kinderen van twee en drie jaar tateren en spreken sommige woorden verkeerd uit. ‘Dat is vaak grappig. Oudere kinderen zien dat ook. De doelgroep is eerder vijf- tot achtjarigen die dat herkennen bij hun jonger broertje of zusje’, legt Bourlon uit.
De relatie tussen Samson en Gert stelt een grote en kleine broer voor. ‘Het belangrijkste is de verhouding tussen die twee figuren. Herkenning verklaart een deel van de succesreeks. Ze moeten lachen met de versprekingen van Samson en de naïviteit van Gert, wat staat voor de naïviteit van de grotemensenwereld’, meent hij.
Een kinderwereld uitbouwen
Samen met nevenfiguren zoals Alberto en Octaaf schetst het programma een kinderwereld. ‘Veel figuren zijn afsplitsingen van kinderen, zeer eendimensionaal weergegeven’, zegt Bourlon. Alberto, de kapper van het dorp, toont jaloezie. ‘Hij kan jaloers zijn als iemand anders iets heeft.’ De primaire emoties zoals blij, boos, bang en bedroefd leven bij kinderen. Daarom verwerkt Studio 100 deze emoties in de figuren.
Aan het eind van elke aflevering leggen de personages alles weer bij. ‘Dat gebeurt ook op de speelplaats of in de klas’, zegt Bourlon. Kinderen raken vaak verwikkeld in een ruzie. ‘Ze leggen het altijd weer bij. Dat gebeurt minder in de grotemensenwereld.’ De programmamakers houden kinderen een spiegel voor. ‘Dit is hoe zij leven dus de figuurtjes gedragen zich zo’, legt Bourlon uit.
Herkenbare kledij
Op een bepaald moment droegen alle personages in Samson en Gert in elke aflevering dezelfde kledij. Vanaf 1993 gaf Studio 100 een stripreeks van de televisieserie uit. Die liep tot 2005. ‘Daar werd Gert getekend met dat rode hemd aan’, zegt Bourlon. Ook de andere acteurs droegen dezelfde kledij zodat het echt stripfiguren werden. ‘We hebben dat ook in de live action bij de acteurs doorgetrokken. Dat was niet van in het begin, maar op den duur hebben we dat wel gedaan. Zo werden het heldere en duidelijke personages’, voegt hij toe.
Onzichtbare personages
Door het beperkte budget voor de productie van Samson en Gert sprongen de programmamakers creatief om met de cast. ‘Dan verzin je een personage waar enkel over gepraat wordt’ zegt Bourlon. In de televisieserie zitten onzichtbare personages. Gert is verliefd op Marlène, maar ze gaat uit met Jean-Louis Michel, twee onzichtbare personages. Ook Samsons vriendinnetje Bobientje verschijnt nooit in beeld. Volgens Bourlon is het leuker dat je ze niet ziet dan wel. ‘In het begin van Samson en Gert kwamen deze personages toevallig ter sprake. We hebben dat zo gelaten en dat is blijven werken’, legt hij uit. ‘Daar was niemand het voorbeeld voor. Eerder een toevalstreffer.’
‘We zochten iemand om eenmalig burgemeester te spelen’
Ook bij de burgemeester was dit het geval. ‘We zochten iemand om eenmalig burgemeester te spelen’, zegt Bourlon. Gelukkig kende hij iemand uit de jeugdbeweging die dat zag zitten. ‘Walter De Donder werkte voor de spoorwegen en kon een dag vrij nemen’, zegt Bourlon. Zijn kostuum hing voor eenmalig gebruik klaar. Enkele afleveringen later kwam Walter De Donder terug naar de studio. ‘We hadden weer een figuur nodig dus lieten we hem nog eens komen.’ Sindsdien stond Walter De Donder wekelijks op de set voor zijn rol als burgemeester van het dorp.
Het gelijkaardige programma Big en Betsy
In 2000 werd het televisieprogramma Big en Betsy uitgezonden op VTM, de Vlaamse Televisie Maatschappij. De televisiezender klopte bij Studio 100 aan en vroeg een gelijkaardig programma als Samson en Gert. ‘Het gaat al fout als je begint te denken aan iets dergelijks’, zegt Hans Bourlon. ‘De insteek van Big en Betsy was om iets te maken dat op het vrijgevochten meisje Pippi Langkous leek.’ Betsy is een opstandig meisje dat van kattenkwaad houdt. In plaats van de versprekingen van Samson laat Big protten. Het concept is een pak stouter.
De ambitie om over de grens met Nederland te gaan was er zeker. Betsy werd gespeeld door Maike Boerdam, een Nederlandse musicalactrice. Vlaamse acteur Peter Thijssen speelde Big. Hij speelde na Danny Verbiest ook Samson.
Het programma was minder sterk dan Samson en Gert. Volgens Hans Bourlon zat het verhaaltechnisch goed in elkaar, maar waren de karakters van de personages niet extreem genoeg doorgetrokken. ‘Het feit dat je geen wiskunde kan maken van dit soort mediaconcepten is wat het boeiend maakt. Het is geen wetenschap’, zegt hij.
‘Geluk op het juiste moment’
‘Wij hebben nooit een programmavoorstel uitgewerkt’, zegt hij. ‘Als je nu bij de VRT (de Vlaamse openbare omroep, red.) afkomt met het idee dat je iets wilt doen met een man en een hond die in een huiskamer tegen elkaar praten, red je het daar niet mee.’ Volgens Bourlon is timing en geluk belangrijk om een idee op poten te zetten. ‘Bij Samson was het geluk op het juiste moment.’
Tekst: Fien Engelen, foto bovenaan: ©Studio 100