Nergens ervaren joden zoveel vijandigheid op straat dan in België, op Frankrijk na. Dat blijkt uit cijfers van een grootschalig onderzoek door de FRA, het Europees Bureau voor de grondrechten. Naast dit opvallend rapport ontvangt Interfederaal Gelijkekansencentrum Unia  dubbel zoveel meldingen over Jodenhaat in vergelijking met afgelopen jaren: van 56 incidenten in 2017 tot 101 incidenten in 2018.

In 2020 herdenken we het einde van de Tweede Wereldoorlog en ook de bevrijding van de concentratiekampen. Maar na 75 jaar lijkt het alsof de geschiedenis zich herhaalt. De laatste jaren is antisemitisme gestegen in België. ‘Een tendens die zich ook dit jaar heeft voortgezet’, zegt Bram Sebrechts van Unia. En ook de rechtse internationale neonazi-groep Right Wing Resistance kreeg dit jaar een Vlaamse vertakking.

Rechtsextremisme 

Het voorval in Breendonk, een joods monument dat beschadigd is in Gent, een groepje mannen die de alternatieve Hitlergroet brachten in Antwerpen. Het zijn maar enkele incidenten van afgelopen jaar. Jodenhaat lijkt meer aanwezig dan ooit tevoren. Sebrechts: ’We merken op dat antisemitisme, al dan niet strafbaar, zichtbaarder wordt.’

De vraag waarom joden vaker het mikpunt zijn van racisme is nog nooit onderzocht. ‘Er is niet alleen een Vlaamse maar ook een Europese trend op het vlak van verharding van de samenleving.’ Volgens Sebrechts spelen sociale media hier een grote rol in. Mensen krijgen de kans hun ongenoegen en frustraties over de samenleving makkelijker te delen. ‘Het is een soort uitlaatklep. Openlijk kritiek geven aan elkaar mag maar haat niet. Dat is heel belangrijk om te onthouden.’

’We merken op dat antisemitisme, al dan niet strafbaar, zichtbaarder wordt.’

Ere-magistraat Henri Heimans, nabestaande van een Joodse verzetsstrijder die in het Fort van Breendonk ernstig werd mishandeld, heeft een melding gedaan bij de politie. Er werd proces-verbaal werd opgesteld.
Unia zal deze klacht actief opvolgen. https://t.co/R5OTePBy9T

— Unia (@unia) November 23, 2019

Daarnaast laten rechtse bewegingen, zoals Right Wing Resistance, zich vaker antisemitisch uit. Daarbij is het belangrijk te kijken naar wat er binnen de grenzen van de strafwet valt en wat niet. Wanneer iemand anderen moedwillig aanzet tot haat, discriminatie en geweld val je binnen de zone die bestraft kan worden door de rechtbank. Maar er zijn ook vormen van antisemitisme die niet strafbaar zijn. ‘De carnavalswagen van Aalst is hier een voorbeeld van. Dit kan schokkend zijn voor sommigen, maar het is niet strafbaar. Dit valt binnen de vrijheid van expressie’, zegt Bram Sebrechts.

Het is belangrijk om antisemitisme bij de wortel aan te pakken. ‘Dit soort onderwerpen mogen we niet schuwen. Er moet blijven verteld worden tot welke uitwassen het kan leiden.’ Dit moet volgens Sebrechts al vanaf jonge leeftijd worden meegegeven.

‘Dit soort onderwerpen mogen we niet schuwen. Er moet blijven verteld worden tot welke uitwassen het kan leiden.’

Palestijnse kwestie

Naast de verharding van de maatschappij hier in België is er nog een andere factor die Jodenhaat in de hand werkt. ‘De afgelopen jaren, vooral vorig jaar, zagen we dat wanneer het erom spande in het Midden-Oosten de spanningen zelfs hier in België hoog kunnen oplaaien. Het is een geïmporteerd conflict.’

Waakzaamheidscel Antisemitisme 

De Waakzaamheidscel werd een jaar geleden opgericht. Binnenlandse zaken, Justitie, Unia en enkele Joodse organisaties komen geregeld samen en volgen de evoluties op de voet en houden de vinger aan de pols. ’Je krijgt daarin een heel brede kijk op het probleem dat steeds breder en zichtbaarder wordt’, weet Sebrechts. De Waakzaamheidscel brengt antisemitisme in kaart en kijkt hoe we als samenleving hier op kunnen reageren.

Sebrechts: ’Het blijft ook belangrijk dat mensen hun stem laten klinken als ze een vorm van racisme zien op sociale media. Of het nu racisme of antisemitisme is. Zodat de veroordeling niet enkel gebeurt door de rechtbank maar ook door burgers zelf.’

Tekst en foto: ©  Clara Braeckman