09/12/2019

Murder Monday – Vrouwelijke geweldplegers: ‘Vrouwen zijn goed in manipuleren, ze komen zieliger over’

Slechts 5% van de geïnterneerden in België zijn vrouwen. Ze zijn dus overduidelijk in de minderheid, maar toch lijkt er een stijging te zijn in het afgelopen decennium. Vrouwelijke geweldplegers gaan anders te werk en hebben andere motieven, maar ze zijn wel degelijk aanwezig in onze maatschappij.

 

Hoewel vrouwen nog steeds in de minderheid zijn als het gaat om geweldpleging, wordt er wel een stijging waargenomen. Vooral bij jongere vrouwen lijkt dit toe te nemen. Dit fenomeen beperkt zich niet tot België, maar is waar te nemen over de hele wereld. ‘Vrouwen zijn meer vrij, het kan wel degelijk met emancipatie te maken hebben. Ze gaan ook meer met mannen om. Aan de andere kant kan het zijn dat vrouwen altijd al zoveel geweld pleegden, maar dat het nu pas aan het licht komt omdat er meer aandacht voor is. Hierdoor kan het lijken dat er een stijging is, terwijl dit misschien helemaal niet waar is’, zegt Vivienne de Vogel, forensische psychologe, gespecialiseerd in gender.

‘Het seksueel misbruik bij vrouwen ligt twee keer zo hoog als bij mannen. De helft van de vrouwen in de forensische zorg is seksueel misbruikt’

 

Ander motief en verleden

De motieven van vrouwen en mannen verschillen sterk. De motieven van vrouwen zijn eerder relationeel en emotioneel terwijl die van mannen vaker instrumenteel zijn. ‘Wanneer vrouwen gewelddadig zijn, is het vooral naar mensen in hun omgeving. Dit betekent dat het vooral tegenover hun kinderen, partner, familie of begeleiders is. Dit kan ook een reden zijn waarom het lijkt dat vrouwelijke geweldplegers minder voorkomen. Conflicten binnen een hechte omgeving worden vaak intern opgelost en niet naar de buitenwereld gebracht’, aldus de Vogel. Mannen daarentegen plegen vaker geweld voor geld of macht.

De achtergrond van vrouwen en mannen in de forensische zorg heeft zijn gelijkenissen, maar er is ook één sterk verschil. ‘Het seksueel misbruik bij vrouwen ligt twee keer zo hoog als bij mannen. De helft van de vrouwen in de forensische zorg is seksueel misbruikt’, zegt de Vogel. Zowel mannen en vrouwen werden fysiek en emotioneel mishandeld in hun jeugd. Bij vrouwen ging dit echter door als ze volwassen waren, terwijl het bij mannen zich vaak tot hun jeugd beperkte. Door dit extra facet is de voorgeschiedenis van vrouwen vaak schrijnender.

 

Zieliger en manipulatief

‘Vrouwen krijgen over het algemeen lagere straffen dan mannen’, zegt de Vogel. De verklaring hiervoor is dat rechters vrouwen vaak zieliger vinden. Hun voorgeschiedenis is droeviger en ze zijn verbaal sterker. Vrouwen zijn beter in spijt betuigen dan mannen. Een man komt onverschilliger over. ‘Er zijn verschillende studies die kijken naar rechtsstudenten en dan met name mannen. Ze zijn geneigd om vrouwen een lagere straf te geven dan de geweldplegers van hetzelfde geslacht’, aldus de Vogel.

Vrouwen krijgen geregeld ook lagere straffen als ze kinderen hebben. Rechters vinden het nog steeds moeilijk om moeders voor een lange tijd van hun kroost te scheiden. Met mannen is dit niet zo. De vrouw wordt nog altijd gezien als de persoon die voor de kinderen moet zorgen. ‘Enerzijds is het misschien wel terecht dat vrouwen lagere straffen krijgen, maar anderzijds zijn vrouwen veel beter in het manipuleren van rechters.’

‘Vrouwen zijn gewelddadiger binnen hun huishouden, waardoor het van de buitenwereld verborgen wordt gehouden.’

Interne problemen

‘Het onderzoek naar de behandeling van geweldplegers is gebaseerd op mannen, maar eigenlijk is het niet duidelijk of dit ook wel van toepassing is bij vrouwen’, zegt de Vogel. Doordat vrouwen andere trauma’s en motieven hebben, is het misschien onnuttig om hen op dezelfde manier te behandelen.

Vrouwen en mannen hervallen geregeld na hun behandeling, maar bij vrouwen gebeurt dit minder. ‘Dit kan weeral zijn omdat vrouwen gewelddadiger zijn binnen hun huishouden, waardoor het van de buitenwereld verborgen wordt gehouden.’ Mannen zullen misschien eerder iemand op straat aanvallen, dan wordt er natuurlijk een aangifte gedaan. ‘Een andere reden is dat vrouwen langer in behandeling blijven dan mannen. Als ze daar gewelddadig zijn, wordt het ook intern opgelost.’

 

Schreeuw om hulp

‘Vrouwen maken opvallend veel gebruik van brandstichting, maar die vrouwen hebben enorme psychische problemen’, vertelt de Vogel. Ze stichten bijvoorbeeld brand in hun eigen huis, naar zichzelf gericht. Op deze manier ontstaat er echter ook gevaar voor anderen. Het is wel niet hun bedoeling om anderen pijn te doen. ‘Het is eerder een schreeuw om hulp. Je ziet het ook bij vrouwen die al opgenomen zijn, ze zetten geregeld hun prullenbak of gordijnen in vuur en vlam.’ Bij mannen is dit een ander verhaal. Zij stichten brand voor de kick, de adrenaline.

Ook kinderdoding komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. ‘Er zijn vrouwen die hun kind meteen doden na de geboorte. Ze zijn vaak zelf erg ziek of ze willen dood en denken niet dat het kind zonder hen kan verder leven’, verklaart de Vogel. Het zijn treurige verhalen. Wanneer de moeders weer psychisch beter worden, vinden ze het zelf ook afschuwelijk. ‘Bij mannelijke geweldplegers zie je dit helemaal niet. Wat je wel ziet is dat ze hun kinderen mishandelen, waardoor ze overlijden.’

‘Mannen kunnen ook het slachtoffer zijn van huiselijk geweld, maar wanneer ze daar voor uitkomen worden ze uitgelachen.’

 

Preventie

‘Het is belangrijk dat we meer onderzoek voeren naar vrouwelijke geweldplegers. We moeten ze behandelen en voorkomen dat ze opnieuw geweld plegen’, vertelt de Vogel. Uit onderzoek blijkt dat de kinderen van vrouwelijke geweldplegers enorm lijden onder de acties van hun moeder. Ze ontwikkelen zelf ook problemen. ‘Wanneer een vader geweld pleegt is dit natuurlijk ook zo, maar bij moeders is het effect op de kinderen toch iets zwaarder. Dat is een belangrijk argument om meer onderzoek te doen.’ De Vogel benadrukt dat het onderzoek vooral belangrijk is voor de erkenning van de slachtoffers. ‘Mannen kunnen ook het slachtoffer zijn van huiselijk geweld, maar wanneer ze daar voor uitkomen worden ze uitgelachen. Daarom is het belangrijk om meer onderzoek uit te voeren naar de vrouwelijke daders.’

 

Elke maandag, woensdag en vrijdag vind je op onze website een artikel dat deel uitmaakt van een mysteriereeks.
True crime laat niemand onbewogen. Ook onze redacteurs niet. Op Murder Monday nemen we moorden onder de loep, zowel opgelost als onopgelost.

Tekst: Gitte Scheers, Foto: CC Kat Jayne