Opinie – Tast corona ook de longen van onze aarde aan?
Dinsdag 15 september was de warmste septemberdag sinds het begin van de Belgische metingen in 1833. Ook in de strijd tegen de aanhoudende droogte lijkt ons land aan het kortste eind te trekken. Op wereldniveau zal twee derde van de populaties wilde dieren tegen eind 2020 uitgestorven zijn, zo waarschuwt het WWF. Ondanks de ernst van deze feiten zijn dit niet de krantenkoppen die de voorbije maanden het voorpaginanieuws haalden. Een virus dat luistert naar de naam Covid-19 ging namelijk zelf met die eer strijken. Vandaag bedreigt het niet enkel onze eigen longen, maar ook die van onze aarde.
De coronacrisis leek initieel nochtans een belangrijke bondgenoot van klimaatactivisten. Terwijl landen in lockdown gingen en de menselijke activiteit op aarde een historisch minimum bereikte, daalde ook de wereldwijde CO2-uitstoot drastisch. China kon weer schonere lucht inademen en de bergtoppen van de Himalaya werden voor het eerst in decennia opnieuw zichtbaar. Massatoerisme kende een enorme terugval waardoor de natuur weer vrij spel kreeg, onder meer in de Venetiaanse kanalen. Hun helderblauwe kleur lokte niet langer honderden gondels, maar wel minstens zoveel vissoorten. Die hoopgevende nieuwsitems waren welkome lichtpuntjes in een journaal dat hoofdzakelijk stijgende coronacijfers te melden had.
Nalatigheid als symptoom
Helaas keerde het tij al snel en vormden de pandemie en het klimaat niet langer een bondgenootschap, maar eerder twee uiteinden van een weegschaal die nog lang niet in balans zijn. Want hoe meer het coronavirus een wereldwijde bedreiging bleek, hoe minder de politiek en de media oog hadden voor de milieuproblematiek. Terwijl de Europese Commissie druk vergaderde over de creatie van een corona-app, moest de VN-klimaattop ironisch genoeg uitgesteld worden wegens het gelijknamige beestje. Een belangrijk nadeel van deze evolutie is dat ook bij de bevolking zelf de klimaatcrisis steeds meer onderaan haar lijstje van zorgen is komen te staan. Symptomatisch zijn de klimaatmarsen die plots plaats moesten maken voor betogingen tegen de coronamaatregelen.
We moeten ons vooral meer bewust worden van de scherpe U-turn die we aan het maken zijn richting een nieuwe wegwerpmaatschappij. Waar herbruikbare rietjes en waterflessen anno 2019 nog de Belgische markt veroverden, lijkt single use nu opnieuw de norm. De chirurgische mondmaskers die ons zo dierbaar zijn geworden omdat ze een sociaal leven weer mogelijk maken, worden na gebruik al snel gedegradeerd tot zwerfvuil. Natuurwetenschappers moeten met lede ogen aanzien hoe plastic bekers, latex handschoenen en individueel verpakte voedingswaren hun herintrede doen, omdat nu eenmaal het onterechte idee heerst dat wegwerpproducten hygiënischer zijn.
Een andere preventieve maatregel tegen Covid-19 die wél terecht van kracht ging, is het veelvuldig handenwassen. Daarbij werd weinig of geen rekening gehouden met het effect ervan op ons waterverbruik, dat ook vóór de huidige pandemie al overmoedig was. Een sterke informatiecampagne die ecologische, maar haalbare alternatieven aanreikt, is dan ook noodzakelijk. Herbruikbare mondmaskers, hervulbare verpakkingen voor alcoholgel en spaarzaam handenwassen – 20 seconden schrobben, slechts een fractie daarvan de kraan opendraaien – zijn slechts enkele voorbeelden van kleine wijzigingen in ons gedrag die een grote impact zouden hebben op deze problematiek.
Tijd is geld
Vandaag durft de politiek zich stilaan buigen over de vraag of er een leven is na corona, maar ook die toekomst ziet er allesbehalve hemelsblauw uit. Waar vooral de impact van de crisis op onze economie en de heropstart daarvan een hot topic zijn, is er klaarblijkelijk opnieuw bitter weinig belangstelling voor het klimaat binnen dit vraagstuk. Een snelle heropstart lijkt voorrang te hebben op een groene, net zoals na de bankencrisis van 2008 het geval was. Ook toen schoot de uitstoot pijlsnel weer omhoog. Die geschiedenis mag zich niet herhalen. De ene crisis hoeft de andere niet te overschaduwen. Wanneer beiden door de politiek even urgent geacht worden, zullen ook de media aan gelijkwaardige sensibilisering kunnen doen. Alleen zo kan er niet enkel sprake zijn van een leven na corona, maar ook van een wereld mét gezonde longen.
Tekst en foto: © Rani Guinée