Youtube-reeks ‘Donkere gedachten’ maakt mentale problemen bespreekbaar: ‘Praat erover, je bent niet alleen’
Expertorganisaties Awel en Instituut Gezond Leven verwachten dit najaar een piek aan negatieve gedachten bij jongeren. Jeugdinformatieplatform WAT WAT zette daarom samen met hen en het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie de campagne Donkere gedachten op. Een YouTube-reeks waarin acht jongeren openlijk praten over hun moeilijkheden en hoe het écht met hen gaat.
Uit de meest recente SIGMA-studie (2019), een KU Leuven-onderzoek naar de geestelijke gezondheid bij jongeren, blijkt dat méér dan de helft van alle jongeren psychologische klachten heeft. Bij één op vijf blijken die klachten zelfs matig ernstig tot ernstig te zijn. En toen moest de coronacrisis nog beginnen. Jeugdplatform WAT WAT besloot daarom een nieuwe campagne te lanceren waarmee ze het taboe rond mentaal welzijn van jongeren en studenten willen doorbreken. Aan de hand van een speciaal kaartspel met conversatiestarters willen ze mentale problemen bij jongeren tussen de 15 en 24 jaar bespreekbaarder proberen maken.
‘Het is oké om even niet oké te zijn. Deel je zorgen ook met iemand die je vertrouwt, een professional of een vriend, zodat je samen kan voorkomen dat je gedachten het overnemen.’
Expertorganisaties zoals Awel verwachten dit najaar een piek aan donkere gedachten bij de jeugd. Awel ziet nu evenveel berichten over depressie, angst, spanning en eenzaamheid als tijdens de eerste golf van het coronavirus. ‘Beginnende studenten hebben nauwelijks een studentenleven en kunnen erg moeilijk nieuwe vrienden maken’, zegt Sibille Declercq, coördinator van Awel. Maar die negatieve gedachten blijken niet nieuw zijn, want kinderen en jongeren (én volwassenen) piekerden ook al voor de crisis volgens Awel. ‘Donkere of negatieve gedachten zijn een deel van het leven, en het is niet óf je ze hebt maar wel hoe je ermee omgaat dat je leven bepaalt. Het is in de eerste plaats belangrijk dat ze er mogen zijn. Het is oké om even niet oké te zijn. Deel je zorgen ook met iemand die je vertrouwt, een professional of een vriend, zodat je samen kan voorkomen dat je gedachten het overnemen.’
Code oranje?
‘Voor studenten is hun sociaal leven en hun vrienden zien erg belangrijk, daarom is het voor hen lastig als dit niet gaat’, voegt Declerq toe. Door de verstrenging van de maatregelen bij code oranje vreest Sibille Declercq, de coördinator van Awel, weer voor een stijging in het aantal hulpmeldingen bij Awel. ‘Daarom willen wij met deze campagne benadrukken dat je erover moet praten als je met iets zit, want je bent heus niet de enige die zich rot voelt’, zegt Declercq. ‘Als je zelf iets merkt bij een vriend, vriendin of klasgenoot, durf dan ook zelf eens een gesprek aan te gaan met je medestudent.’
‘Als je zelf iets merkt bij een vriend, vriendin of klasgenoot, durf dan ook zelf eens een gesprek aan te gaan met je medestudent.’
‘Het belangrijkste blijft natuurlijk les volgen, maar daarnaast ga je ook naar school om een babbeltje te slaan met je vrienden tijdens de pauze bijvoorbeeld’, zegt Emma Daeleman, woordvoerster van WAT WAT. ‘Als we het dan hebben over online les, dan weten we dat in de eerste plaats niet iedereen even gemakkelijk online les kan volgen. Ten tweede mis je daarbij ook die informele momenten. Want als je met iets zit dan kan je op school daar makkelijker met iemand over babbelen en zo je hart luchten. Als je thuiszit dan is die stap nemen groter en daar zit het grootste probleem’, aldus Daeleman. ‘Je moet het thuis dus op je eentje zien te redden en dat zorgt voor extra stress’, zegt ze.
Acht jongeren openhartig over hun donkere gedachten
Toen alle dagelijkse activiteiten werden stopgezet en afspreken met vrienden niet meer mocht, kregen piekergedachten plots veel meer tijd en ruimte. In de eerste aflevering van de Donkere gedachten-reeks vertelt Mira (18) hoe je genoodzaakt bent om meer aan zelfreflectie te doen als je ineens zoveel tijd hebt voor jezelf. ‘Ik denk dat het voor veel jongeren nu moeilijk is, omdat je zo veel tijd hebt voor jezelf. Ik weet van heel veel vrienden dat zij bijvoorbeeld last hebben van FOMO, fear of missing out, en zij willen liever constant bezig zijn met feestjes en andere mensen’, zegt Mira.
Jongeren die zelf of voor iemand anders op zoek gaan naar hulp zetten al een stapje in de goede richting. Maar daarnaast zijn er nog heel wat jongeren die geen hulp durven of kunnen vragen. ‘De campagne is opgericht met het doel om jongeren of studenten aan te sporen om met iemand te praten als je ergens mee zit, maar ook om te tonen dat zij zeker niet de enigen zijn die zich zo rot voelen of met zulke negatieve gedachten zitten’, voegt Declercq nog toe. Acht jongeren nemen hierin het voortouw en delen in vier afleveringen openhartig hun eigen moeilijke momenten. De gesprekken tussen Mira en Talia, Muhammed en Justine, Elise en Ivo en Tiana en Sander kan je vanaf 12 oktober bekijken op het YouTube-kanaal van WAT WAT.
Kaartspel als conversatiestarter
‘Tegen heel de wereld kunnen opbiechten dat ik me eigenlijk niet goed voel en hulp wil, voelde echt als een enorm opluchting’, zegt Justine (23). ‘Er zijn gewoon dingen die je alleen niet kunt dragen.’ Een goed gesprek kan dus een belangrijke eerste stap naar hulp zijn. Professor Gwendolyn Portzky van het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) bevestigt: ‘We kunnen niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is om open te praten over psychische moeilijkheden en donkere gedachten. De omgeving speelt hierbij een cruciale rol. Het is ontzettend belangrijk dat de omgeving alert is voor de signalen en het gesprek hierover durft te starten. Enkel op die manier kunnen we het taboe doorbreken, psychische problemen bespreekbaarder maken en als samenleving zorgen voor elkaar’, aldus professor Portzky.
WAT WAT ontwierp daarom een kaartspel met 38 conversatiestarters die het ijs breken voor een openhartig gesprek. Vragen als ‘Hoe zorg jij ervoor dat anderen zich goed voelen?’, ‘Waar word jij instant gelukkig van?’ en ‘Welke donkere gedachten houden je ‘s nachts weleens wakker?’ helpen jongeren op weg om samen te babbelen over hoe het écht met hen gaat. Iedereen kan het kaartspel gratis downloaden en spelen op watwat.be/donkeregedachten. De campagne loopt vanaf 12 t.e.m. 25 oktober.
Zit jij ook met donkere of negatieve gedachten? Heb je nood aan een babbel? Of ken jij iemand anders die het even moeilijk heeft? Aarzel dan niet om hier hulp te vragen. Ben je dringend op zoek naar hulp voor jezelf of iemand anders? Dan kan je bellen naar de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 of je kan terecht op Zelfmoord 1813 om te chatten of mailen.
Tekst: Valeriya Gornostayeva, foto’s: © WAT WAT