Elk jaar worden de zes Nobelprijzen op 10 december uitegereikt. Maar de winnaars, die weten we vandaag al. Tussen 5 en 12 oktober werden de zes Nobelprijswinnaars aangekondigd. Elf personen (en één organisatie), mochten de Nobelprijs voor de Vrede, Literatuur, Scheikunde, Fysologie of Geneeskune, Natuurkunde en Economie onder zich verdelen.

1. Nobelprijs voor de Vrede – Wereldvoedselprogramma (WFP)

Het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties kreeg dit jaar de eer. Het programma in de prijs ‘voor zijn inspanningen om de honger te bestrijden, voor zijn bijdrage aan betere voorwaarden voor vrede in conflictgebieden en voor zijn inspanningen om het gebruik van honger als oorlogs- en conflictwapen te voorkomen’, meldt het Noors Nobelcomité.

Dit is extra indrukwekkend als je bedenkt hoeveel nominaties er dit jaar waren: maar liefst 318. Daartussen zitten grote namen als de Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern, de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in, Greta Thunberg en ja, president Donald Trump. Die laatste werd trouwens genonimeerd door de onbekende Noorse uiterst-rechtse politicus, Christian Tybring-Gjedde. Hij gaat daarmee zijn voorganger, Barack Obama achterna. Al won die in 2009 na zijn nominatie wel de prijs.

2. Nobelprijs voor Literatuur – Louise Glück

Louise Elisabeth Glück is een Amerikaanse dichteres en essayiste. Deze Nobelprijs is verre van haar eerste grote literatuurprijs, ze heeft er al vijf op haar kast pronken, waaronder de Pulitzerprijs. Glück kreeg de Nobelprijs voor haar ‘onmiskenbare poëtische stem die met sobere schoonheid het individuele bestaan universeel maakt’.

Gluck maakte haar debuut in 1968, op 25-jarige leeftijd met de gedichtenbundel ‘Firstborn’. Sindsdien heeft ze nog 13 andere gedichtenbundels gepubliceerd, waaronder ‘The Wild Iris’, waarvoor ze die Pulitzerprijs won. ‘Snowdrops’, een gedicht uit die bundel, werd net na de uitreiking op de officiële instagrampagina van het het Noors Nobelcomité geplaatst. Ideaal voor wie eens wil proeven van Glück’s poëtische kunsten.

https://www.instagram.com/p/CGFWLAUjzqF/

3. Nobelprijs voor Scheikunde – Emmanuelle Charpentier and Jennifer A. Doudna

Charpentier en Doudna kregen deze prijs toegewezen voor hun ontdekking en ontwikkeling van het CRISPR / Cas9 genoom. In mensentaal: hun ontdekking laat onderzoekers toe het DNA van dieren, planten en micro-organismen met extreem hoge precisie te veranderen. Deze prijs is de eerste ooit die werd gewonnen door twee vrouwen.

En voor je het je afvraagt ja, we kunnen daarmee ook menselijk DNA aanpassen. Het is wel officieel verboden in zowat elk land, omdat het ethisch gezien een heel moeilijke kwestie is. In 2018 heeft He Jiankui, een Chinese wetenschapper, de techniek toegepast op tweelingzussen. Hij heeft ze daarmee, naar eigen zeggen, HIV resistent gemaakt. Het incident staat bekend als de ‘He Jiankui Affaire’, en kreeg ontzettend veel tegenreactie.

4. Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde – Michael Houghton, Harvey Alter en Charles Rice

De drie virologen, Houghton, Alter en Rice, ontvingen de prijs voor hun ontdekking van Hepatitis C virus in 1988. Het virus de belangrijkste oorzaak van leverkanker. Door hun inspanning is het gevecht tegen Hepatitis C makkelijker geworden, maar het is nog niet voorbij. Antivirale middelen kunnen de patiënt genezen in het grootste deel van de gevallen, maar toegang tot die medicijnen is niet overal ter wereld mogelijk. Volgens het WHO zijn er wereldwijd 71 miljoen mensen besmet met het virus, waarvan er in 2016 alleen al 399.000 stierven.

5. Nobelprijs voor Natuurkunde – Roger Penrose & Reinhard Genzel en Andrea Ghez

Ietsje ingewikkelder: de helft van de prijs gaat naar Penrose, de andere helft gaat naar Genzel en Ghez. Op 89-jarige leeftijd mocht die eerstgenoemde de prijs in ontvangst nemen voor zijn ‘uitbreiding’ op Albert Einstein’s relativiteitstheorie. Hij toonde aan dat die theorie in de praktijk zwarte gaten zou veroorzaken. In 1971 werd Penrose’s theorie bewezen, en vorig jaar werd door de Event Horizon Telescope de allereerste foto ooit genomen van een zwart gat. De resolutie is niet zo hoog, maar wonderbaarlijk blijft het wel.

De andere helft van de Nobelprijs gaat dus naar Reinhard Genzel en Andrea Ghez. Zij kregen die aangeboden voor hun ontdekking van een ‘extreem zwaar en onzichtbaar voorwerp dat de banen van de sterren in het centrum van ons melkwegstelsel beheerst’. Het thema zwarte gaten hebben we daarmee nog niet verlaten, de enige mogelijke verklaring daarvan zou een supermassief zwart gat zijn. Of dat ook zo is, dat toont de winnaar van volgend jaar misschien aan.

6. Nobelprijs voor Economie – Paul Milgrom and Robert Wilson

Is er iets fijner als de Nobelprijs winnen? Jazeker, de nobelprijs winnen samen met je goede vriend en buur. Die eer kregen Milgrom and Wilson, twee Amerikaanse economen, toen ze deze nacht de Nobelprijs voor Economie wonnen. Ze kregen die voor het ‘duidelijk maken hoe veilingen werken en waarom bieders zich op een bepaalde manier gedragen. Hun theoretische ontdekkingen brachten ook geheel nieuwe veilingformaten met zich mee’.

Nog een kleine afsluiter: het Nobelprijscomité kon Paul Migrom niet bereiken. Buur Wilson heeft het dan op zich genomen om in het midden van de nacht te gaan aanbellen om het nieuws mee te delen. Het hele gebeuren is opgenomen, dus geniet even lekker mee.

The #NobelPrize committee couldn't reach Paul Milgrom to share the news that he won, so his fellow winner and neighbor Robert Wilson knocked on his door in the middle of the night. pic.twitter.com/MvhxZcgutZ

— Stanford University (@Stanford) October 12, 2020

Foto Nobelprijs: CC0 by fill via Pixabay

Tekst: © Robbe Debraekeleer