07/11/2020

De zwarte kant van sociale media: online pestgedrag nog niet uit de mode

Sociale media zijn uit onze moderne maatschappij niet meer weg te denken, zeker niet als het om jongeren gaat. Dagelijks worden er meer dan 95 miljoen foto’s en video’s gepost op instagram en worden er meer dan 42 miljard likes uitgedeeld. Maar wat met de dislikes? Mensen online afmaken op-basis-van-niets komt steeds vaker voor en wordt verstopt onder de term ‘vrijheid van meningsuiting.’ Waarom wordt dit soort pestgedrag zomaar aanvaard?

Op sociale media is het niet mogelijk om op de ‘dislike’-knop te drukken, maar dit wil niet zeggen dat negatieve commentaar uit bijft. In tegendeel. Steeds vaker worden sociale mediagebruikers overspoeld met gemene reacties. Volgens Vogue columniste en influencer Romy Boomsma is het zelfs zo dat hoe bekender de persoon is, hoe verder de commentaren gaan: ‘dik, lelijk, walgelijk of erger.’

Charlotte (23), Samira (21) en Rania (20) delen hun ervaring met online pestgedrag.

Charlotte (23)

‘Toen ik 14 à 15 jaar was droeg ik een korset voor mijn rug waardoor ik heel mager was en veel blauwe plekken had. Ik heb op foto’s vaak negatieve reacties gekregen door mensen die me een ‘anorexiakind’ noemden en zeiden dat ik beter iets zou eten. Zelfs mijn zogezegde ‘vrienden’ begonnen me uit te maken en zeiden dat ik anorexia had, terwijl ze heel goed wisten dat ik eet als een olifant’. Kinder-en jongerenpsychologe Chiara Tolpe geeft aan dat jongeren zich online en in groep sterker voelen: ‘Vaak proberen mensen het gedrag van een pester te rechtvaardigen omdat dit eenvoudiger is dan ingrijpen. Ze gaan de persoon anders bekijken en in dit geval gaan ze denken dat de pester gelijk heeft omdat Charlotte heel mager is. Het is voor hen ook een beschermingsmechanisme: ze zien wat er gebeurt en dat het niet oké is, maar zijn angstig om in dezelfde positie terecht te komen, dus ze doen mee.’ Charlotte zelf had niet veel last van het schaden van haar zelfvertrouwen: ‘Ik wist altijd wel dat die korset de reden was, dus ik probeerde me er niet al te veel van aan te trekken.’

Rania (20)

‘Ik heb een periode verschillende berichten gekregen van een persoon die ik niet kende op Facebook. Hij stuurde me herhaaldelijk berichten dat ik lelijk was en dat ik te veel acne heb. Ik voelde me die periode heel onzeker omdat ik zelf ook wel besefte dat ik veel acne heb en ik alles al geprobeerd had om dit te verhelpen. Ik draag dit nu nog steeds mee in mijn dagelijks leven. Telkens ik een mooi meisje zie, vraag ik me af waarom ik niet zo mooi ben. Tot vandaag weet niemand van mijn familie en vrienden niet dat dit gebeurd is.’

‘Zelfs mijn zogezegde ‘vrienden’ zeiden dat ik anorexia had, terwijl ze heel goed weten dat ik eet als een olifant.’

‘We zitten met een generatie die heel streng is voor zichzelf. Jongeren leggen steeds vaker de oorzaak van pestgedrag bij zichzelf en denken dat wat er over hun gezegd wordt terecht is. Doordat jonge meisjes hun eigenheid in vraag stellen, ontstaat er een diepe wonde in hun zelfvertrouwen. Deze dragen ze vaak heel hun leven mee, maar de wonde kan grotendeels helen door in een warme vriendengroep terecht te komen of een goede partner te vinden, maar het blijft een litteken’, aldus Tolpe.
Rania voegt er nog aan toe dat ze zich schaamde voor de reactie van haar vrienden en familie en dat is de reden dat ze dit voor zichzelf hield. Chiara Tolpe geeft aan dat de psychologische effecten van (online) pestgedrag sterk uiteenlopend zijn: ‘De pestdynamiek zorgt er enerzijds voor dat je niemand meer in vertrouwen durft nemen en anderzijds denken slachtoffers vaak dat het pestgedrag terecht is. Hierdoor komen ze in een cirkel van eindeloos piekeren.’

Samira (21)

‘Enkele jaren geleden werd ik gestalkt op sociale media door de ex van mijn vriend. Ze stuurde me tientallen berichten per dag om te zeggen dat ik waardeloos, lelijk en dik ben. Ik sukkel al jaren met mijn gewicht, dus op dat moment was dat een slag in mijn gezicht, zeker aangezien ik zo’n berichten meerdere keren per dag kreeg. Het ging zo ver dat ik een klacht heb ingediend en ze een contactverbod kreeg.’ Volgens Tolpe is één van de redenen dat jongeren elkaar gaan pesten of bodyshamen dat ze hun eigen negatieve zelfbeeld willen compenseren: ‘Door een ander minder aantrekkelijk te maken, voelen ze zichzelf beter. Andere jongeren zijn dan weer op zoek naar vriendschap en vinden de oplossing in macht of ze hebben gewoon nooit geleerd hoe ze op een respectvolle manier met elkaar moeten omgaan.’

Als expert heeft Chiara Tolpe nog een tip om hiermee om te gaan: ‘Het belangrijkste dat ik kan meegeven is: jij verdient dit niet. Durf er met iemand over praten en zoek een oplossing waar jij je goed bij voelt. Blijf er dus niet mee zitten, there is a way out.’

De achternamen van de getuigen worden niet vermeld om privacyredenen.

Tekst en foto: © Elise Ingels