We horen het steeds vaker in het nieuws en op sociale media. Het gaat niet goed met onze jongeren. Ze lijden hard onder de coronamaatregelen. Maar hoe serieus zijn deze mentale problemen en suïcidale gedachten? Dokter Wina De Mol, kinder- en jeugdpsychiater in het ZNA ziekenhuis in Antwerpen geeft een antwoord.

In tegenstelling tot wat veel mensen misschien verwachten, waren er bij het begin van de eerste lockdown minder aanvragen tot behandeling dan normaal. ‘Dit is waarschijnlijk omdat de druk van school even wegviel,’ verklaart dokter De Mol. ‘Nadien is dat wel veranderd en kregen we plots meer aanvragen. Veel jongeren die nu bij ons in het ziekenhuis komen geven aan dat hun depressieve en suïcidale gedachten vorm kregen rond de periode van de eerste lockdown.’

‘Er is nog minder contact met vrienden dan voordien, hoewel dat juist heel belangrijk is voor jongeren’

Veel jongeren die hulp zoeken in het ZNA laten duidelijk uitschijnen dat de coronamaatregelen een bijkomende trigger zijn. Er is minder contact met andere leeftijdsgenoten en dat kan bijdragen tot de eenzaamheid die jongeren vaak ervaren. ‘Wij proberen meestal te voorkomen dat ze zich vaak nog verder gaan isoleren door te zoeken naar contacten met vrienden en familie of door hobby’s terug op te nemen, maar dat gaat nu niet meer.’ Na een hele dag voor de computer te zitten om les te volgen, is het vaak te vermoeiend om daarna nog eens online met vrienden af te spreken: ‘Er is nog minder contact met vrienden dan voordien, hoewel dat juist heel belangrijk is voor jongeren.’

Sociale media

Ondertussen laten ook steeds meer jongeren op sociale media weten dat ze zich niet goed in hun vel voelen. Een van hen was Ketnetwrapper Gloria. Zij liet via haar Instagramprofiel weten dat ze het moeilijk heeft met de tweede lockdown. ‘Dit heeft twee kanten’, zegt dokter De Mol. ‘Het is goed dat een Ketnetwrapper of andere bekende personen ervoor uitkomen dat ze zich niet goed voelen, want er is vaak nog een taboesfeer rond mentale problemen. Maar sommige jongeren zeggen op een minder adequate manier op sociale media dat ze zich niet goed voelen. Zo heb je jongeren die daar foto’s van hun zelfverwonding op zetten, wat er soms net voor zorgt dat anderen dat gedrag gaan overnemen. Er zijn dan ook mensen die op zo een posts reageren dat ze hulp moeten zoeken en erover praten. Dat is dan wel weer een goed ding’

Zelfdoding

Ondanks dat het voor het personeel in het ZNA aanvoelt alsof het aantal zelfmoordpogingen bij jongeren stijgt, blijkt uit de cijfers dat dit niet het geval is. ‘Er zijn al studies geweest in Nederland en Groot-Brittannië en daar geven ze niet meteen een stijging weer. Ook onze cijfers geven niet echt een verschil weer met dezelfde periode vorig jaar. Ik heb natuurlijk enkel de cijfers van ons ziekenhuis en niet van de gehele provincie Antwerpen of heel Vlaanderen, dus het is misschien niet volledig representatief.’

‘De zomerperiode is traditioneel een rustige tijd voor ons, maar deze keer was die heel druk’

Ook niet elke jongere die daadwerkelijk een zelfmoordpoging doet, doet dit omdat ze niet meer willen leven: ‘Er zijn allerlei redenen waarom jongeren een poging doen. Voor sommigen is het vaak onbewust eerder een cry for help dan effectief dood te willen. Dat kan ook volledig impulsief zijn. Zo kan bijvoorbeeld een relatiebreuk ervoor zorgen dat iemand die over het algemeen geen suïcidale gedachten heeft, plots toch een poging doet.  Niet elke jongere die een poging doet, doet dat om ook effectief te sterven. Soms willen ze gewoon van hun innerlijke pijn af, maar kunnen ze er achteraf wel over praten.’

Hoewel er dus nog geen duidelijk verband is aangetoond tussen effectieve zelfmoordpogingen en de coronamaatregelen, is er wel een duidelijk verband tussen suïcidale gedachten bij jongeren en de lockdowns. “Vooral de zomerperiode, die traditioneel heel rustig is, was deze keer heel druk. Veel meer jongeren geven aan dat ze mentale stress en depressieve klachten hebben, maar er was ook veel minder mogelijkheid tot alternatieven die positieve energie geven.’

Wie met vragen zit rond zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de website www.zelfmoord1813.be. Of kan chatten via awel.be 

Tekst en foto: © Nathalie Verleye