Ook zo onder de indruk van al dat schaken in de nieuwe Netflixserie The Queen’s Gambit? Nu is het perfecte moment om zelf de nobele sport op te pikken. Maar schaken is een complex spel en waar begin je best? 21bis-redacteur en schaakliefhebber Jeffrey helpt je op weg.

1. Leer de regels
De regels van schaken zijn op zich niet zo moeilijk, maar er zijn er een heleboel. Het is belangrijk dat je de tijd neemt om deze goed te leren wanneer je aan het begin van je grote schaakexpeditie staat.

Als beginner focus je best op de simpele regels. Welke stukken zijn er? Hoe bewegen ze? Wat is de beginopstelling van het schaakbord?

Een volledig overzicht van de regels kan je gemakkelijk online vinden, zoals bijvoorbeeld hier.

2. Begrijp de fases van het spel
Eens je de basisregels onder de knie hebt, kan je beginnen denken over een strategie.

Een schaakspel heeft drie grote fases in het spel. Afhankelijk van de fase ga je een andere strategie gebruiken om dichterbij schaakmat te komen.

De beginfase: Breng zo veel mogelijk van je stukken op het veld in een goede positie.

De middenfase: Eindig met meer stukken dan je tegenstander. Wanneer de stukken beginnen vallen, komt het spel echt op dreef. Het is onvermijdelijk dat je zelf ook stukken zal verliezen, dus moet je proberen om meer of betere stukken dan je tegenstander te behouden.

De eindfase: Zet je tegenstander schaakmat met je resterende stukken. De eindfase begint als er nog maar enkele stukken overblijven. Als je in een slechte positie begint aan deze fase kan je altijd proberen om voor een gelijkspel te gaan. Het klinkt wat oneervol, maar dat is hoe de grootmeesters een wereldkampioenschap winnen.

Wanneer je dieper in de strategie wilt gaan, zal je moeten studeren, boeken lezen en/of een schaakleraar zoeken. Een detail dat ook in de show The Queen’s Gambit uitgebreid aan bod komt. We zien het hoofdpersonage Beth Harmon vaak met schaakboek in de hand. Of je met je schaakleraar in bed wil duiken zoals in de show, zal je voor jezelf moeten uitmaken.

3. Een goede opening leren, helpt veel

Eens je een opening onder de knie hebt, hoef je niet te veel te stressen in het begin van het spel en kan je je op andere elementen concentreren.

Voor Wit is de beste openingszet ‘Pion naar E4’. Je beweegt de pion die voor je koning staat twee vakjes vooruit en daarna beweeg je de andere pionnen om deze te verdedigen.

Zwart heeft het wat gemakkelijker, een zeer efficiënte strategie in het begin is om de zetten van Wit gewoon te kopiëren. Een zeer frustrerende, maar doeltreffende manier om te spelen.

Andere openingen leer je door veel te spelen en veel te studeren. Laat je vooral niet afschrikken door de complexe namen van al die schaakstrategieën. Ze zijn vaak veel simpelere dan ze klinken.

4. Snelschaken is een geweldige oefening

Snelschaken is een veelgebruikte variant van schaken. In heel wat toernooien wordt er een versie van snelschaken gebruikt om ervoor te zorgen dat wedstrijden niet eindeloos uitlopen. Vaak krijg je maar een 20-tal minuten in totaal om al je zetten te doen. Het is erg angstaanjagend voor beginners, omdat je niet veel tijd hebt om beslissingen te maken.

Eens je de basis van het spel doorhebt, is dit de beste en snelste manier om beter te worden in schaken. Je zal enorm veel fouten maken, maar door het volume aan wedstrijden, heb je zo veel meer om van te leren. Zeker in het begin van je schaakcarrière is kwantiteit veel belangrijker dan kwaliteit.

5. Schaken met (online) vrienden

Je kan altijd naar de lokale schaakclub afzakken om daar een paar partijtjes te schaken, maar in onze hoogtechnologische tijden zijn er virtuele alternatieven.

Er zijn twee grote apps/websites die heel vaak gebruikt worden voor online schaken.

Chess.com en Lichess.org hebben allebei een manier om online tegenstanders te vinden en te bekampen. Ze bieden ook schaakpuzzels en oefenmodi aan. Lichess bevat iets meer gevorderde spelers, maar beide apps hebben een systeem waarbij je met tegenstanders van een gelijkaardig niveau wordt verbonden.

Je kan het ook over een andere boeg gooien. Op streamingwebsites zoals Twitch.tv vind je een verrassend breed aanbod aan professionele en semiprofessionele schakers. Vaak geven ze uitleg en lessen die perfect zijn voor beginners. Ook is de Twitchchat vaak behulpzaam in het uitleggen waarom bepaalde zetten worden gedaan.

6. Maak je geen zorgen om winnen of verliezen

Het is moeilijk om niet competitieve te worden met schaken, maar een goede schaakpartij is een plezier of je nu wint of verliest.

Als beginnende schaker zal je vooral veel verliezen en grote, domme fouten maken. Dat is perfect normaal. Eens je die eerste tien of twintig spelletjes achter de rug hebt, zal je merken dat het al een stuk beter gaat. Schaken is een moeilijk spel, maar geeft enorm veel voldoening. En wie weet ben jij wel een verborgen schaakgenie.

Tekst: Jeffrey Meskens, coverfoto: © Jeffrey Meskens