De nieuwe eindtermen dreigen de pedagogische vrijheid van kunstscholen te beperken. ‘Wij bij Sint Lucas kso in Antwerpen hebben veel vragen; de eigenheid van onze school en van het lesgeven dreigt te verdwijnen’, zegt hun verantwoordelijke artistieke coördinatie Mevr. Verdickt.

De Vlaamse regering keurde negentien december de nieuwe eindtermen voor de tweede en derde graad van het secundair onderwijs goed. ‘Dus wij moeten ons onderwijs zo opstellen dat al die eindtermen daarin passen’, zegt Verdickt. De bedoeling is dat de scholen met hun leerplan de nieuwe verwachtingen bereiken. Vervolgens zegt Verdickt: ‘Het probleem is dat men binnen de zuil van het katholiek onderwijs een stuk heeft gereduceerd. Dat leidt bijvoorbeeld tot ons belachelijk uurtje: een vak waar drie verschillende vakken in één uur gegeven worden.’ Kort samengevat de nieuwe eindtermen zullen kunstonderwijs hun werkuren, leerstof en zelfs creatieve vrijheid beïnvloeden.

Ook oud student Kato Olbrechts is bezorgd: ‘Kunstonderwijs is een heel goede omgeving om aan jezelf te werken. Dat was de redenen waarom ik de overstap van aso naar kso maakte, en omdat de mentaliteit er voor mij beter was. Op een kunstschool is iedereen gewoon opener.’ De voormalige Sint Lucas student studeert nu toegepaste psychologie aan Thomas More in Antwerpen. Toch heeft niets haar zo goed voorbereid als de artistieke opleiding die ze op de kunstschool volgde.

Zo veel meer dan enkel tekenen

Kato verklaart: ‘Desondanks dat ik zelf succesvol vier jaar lang een algemene secundaire opleiding deed; ben ik heel bewust overgeschakeld naar KSO. Om meer praktijkvakken te hebben.’ Niet omdat ze minder wetenschapsvakken zou krijgen, maar gewoon om een creatieve opleiding te volgen. ‘Daarnaast ben ik ervan overtuigd dat er richtingen zijn in het kunstonderwijs die een goede wetenschappelijke en wiskundige basis hebben’, zegt Kato die zelf Architecturale vorming studeerde. Met haar zes uur wiskunde was ze goed voorbereid op de statistiek vakken die in haar toekomst lagen. ‘Ik was van de eerste keer met glans geslaagd, terwijl heel wat medestudenten hier moeite mee hadden’, aldus Kato.

Het voordeel van artistieke praktijkvakken is dat het studenten tijd geeft om een talent te ontwikkelen. Zoals bij alles is dit voor iedereen op zijn eigen tempo. Verdickt is bang voor de gevolgen van de nieuwe eindtermen: ‘Om ze te kunnen waarmaken zullen we van alles moeten weglaten, bijvoorbeeld remediëren. De leerlingen die minder snel mee zijn hebben extra tijd nodig, zodat ze zich kunnen differentiëren’, zegt ze.

Het verschil tussen Manet en Monet

Niet enkel de praktijkvakken maar ook kunstgeschiedenis wordt slachtoffer volgens mevr. Verdickt: ‘Leerkrachten kunstgeschiedenis lopen kans om veel te verliezen, omdat hun uren dreigen te verdwijnen. De twee uur kunstgeschiedenis dat we normaal geven zouden veranderen in één uurtje kunstbeschouwing. Dit is een probleem want je moet wat bagage hebben om aan kunstbeschouwing te kunnen doen’, zegt ze. Kunstgeschiedenis maakt een belangrijk deel uit van het kunstonderwijs, omdat er juist heel veel mensen doorstromen naar hoger kunstonderwijs, maar ook andere hogere opleidingen zoals journalistiek waar creatief denken en schrijven een belangrijk onderdeel is. ‘Deze historische basis is belangrijk om kunst te kunnen maken en begrijpen, daarnaast is het een goede inspiratiebron voor andere taken’, zegt Kato als voormalige studente.

‘Deze historische basis is belangrijk om kunst te kunnen maken en begrijpen, daarnaast is het een goede inspiratiebron voor andere taken’

‘Ben Weyts gaat ervan uit dat niemand in het kunstonderwijs het verschil tussen een Manet en een Monet moet kennen. Ik vind het belangrijk dat onze studenten toegang hebben tot een algemene basiskennis. Dit is iets dat niet altijd van thuis uit wordt meegegeven’, zegt Verdickt. Daarnaast gaat het voor Kato verder dan dat, ze zegt: ‘Ik vind dat deze kennis je een beter mens maakt, je krijgt nieuwe inzichten en nieuwe blikken op het leven. Dat geeft meerwaarde.’

Postkaartjes voor mr. Weyts

Ben Weyts verscheen 20 december op het VRT-journaal om de finale eindtermen te annonceren, toen heeft hij een specifiek voorbeeld aangehaald. Hij vertelde over een vloerder in het beroepsonderwijs en dat deze tijdens de praktijkvakken ook wiskunde kan krijgen. Zodat de student leert uitrekenen hoeveel vierkante meter zijn vloer is en hoeveel stenen dat hij moet bestellen. ‘Alsof dit nog niet gedaan wordt’, zegt Verdickt. ‘Ik vond dat het meest verderfelijke voorbeeld dat hij kon geven omdat het een belediging is voor mensen die in deze ateliers lesgeven’, vervolgt ze.

Zoals bij elke grote verandering ontstond er een tegenbeweging. Alle autonome kunstscholen kwamen samen en vroegen aan elke leerling om een postkaart te ontwerpen. Om deze vervolgens op een bepaalde dag te versturen. ‘We hadden op sint Lucas een format gemaakt waarbij op alle kaartjes een achterkant stond met teksten van leerlingen, deze vertelden waarom ze voor het kunstonderwijs kozen’, zegt Verdickt. Huidige leerlingen, oud-leerlingen, ouders en leerkrachten deden mee aan deze actie. ‘We hebben van al die kaartjes een hele grote postkaart gemaakt om het een beetje ludieker te presenteren. Deze werd vervolgens afgegeven op het cabinet van Weyts, desondanks dat ik op voorhand had doorgegeven dat we gingen langskomen, was Wyts niet aanwezig. Zijn woordvoerder heeft ons dan maar ontvangen’, vertelt Verdickt.

Of deze actie een invloed had, is niet duidelijk. Het was de bedoeling dat er werd geluisterd. Dus besloot artistieke coördinator om deze teksten te versturen naar alle politiekers in de onderwijscommissie. ‘Daar hebben een paar mensen op gereageerd en gezegd dat ze het zullen meenemen in de discussies’, zegt Verdickt. ‘Eigenlijk moeten we op dat niveau gaan spelen. Want ik denk dat veel mensen niet weten hoe aanzienlijk de impact op het kunstonderwijs is. Wie we wel hebben wakkergeschud is Mr. Boeven van het katholiek onderwijs, die geeft nu absoluut aan dat kunst in het onderwijs ontzettend belangrijk is.’ Zegt de artistieke coördinator van Sint Lucas.

Het verdict? Kunstonderwijs zal drastisch veranderen, maar niet iedereen is hier blij mee. ‘KSO is een leuke omgeving om je tijdens jouw moeilijke puberteit te vertoeven’ zegt ex-studente Kato Olbrechts. ‘Als ze het nog meer gaan inperken, gaat er weinig motivatie zijn om nog voor kunstonderwijs te kiezen, dat zou heel jammer zijn’, voegt ze eraan toe.

Tekst: Margo Devillé en beelden: © F. Martens