Een volksjury is tegenwoordig steeds meer een anachronisme en zo misschien ook het aloude rechtbankdrama 12 Angry Men? Toch verdient de film het om in de woelige tijden van cancel culture en trial by media nog éénmaal van onder het stof te worden gehaald.

Het debuut van regisseur Sidney Lumet is ondanks het beperkte budget een cinematografische hoogvlieger. Hoewel het in de box office niet meteen een succes werd, lieten de critici zich lovend uit en beschreven de film als een ‘meeslepend drama en visueel hoogstandje’.

Twaalf vreemdelingen worden samen in een kamer opgesloten om zich uit te spreken over het lot van een jonge man die wordt beschuldigd van moord. Enkel indien alle neuzen in dezelfde richting wijzen zit hun taak erop, maar dat zou een koud kunstje zijn. De bewijslast van de aanklager is verpletterend en het verdict van de jury navenant: bloed willen ze. Toch is er één dwarsligger, jurylid nummer acht gespeeld door Henry Fonda. Hij vindt wat meer overleg op zijn plaats want ‘het gaat immers om een mensenleven’. Het is een plakkerige zomerdag en de juryleden debatteren verhit in een ruimte van amper 35 vierkante meter. Via cameraperspectieven wordt op handige wijze een claustrofobische sfeer gecreëerd naarmate de film vordert. De twaalf juryleden blijken stuk voor stuk rotsvaste karakterkoppen met elk hun eigen geschiedenis en levensvisie. Jurylid nummer acht poogt een tegengewicht te bieden door niet zozeer de onschuld van de beklaagde te bepleiten, maar via glasheldere logica te demonstreren dat rechtspraak geen exacte wetenschap is: zelden zijn antwoorden zwart of wit. Langzaamaan begint de twijfel te knagen, ook bij de kijkers.

Ik zag de film voor het eerst in de humaniora, als tiener zakte de moed me in de schoenen toen ik ‘zwart-wit film’ hoorde en ik stelde me al een beeld voor van Charlie Chaplin in toga. Toch werd ik verrast. Nooit eerder had ik een film gezien waar fysiek zo weinig in gebeurde, maar het verbale steekspel alle aandacht naar zich toezoog. De gevatte discussies en magistrale dialogen werkten verfrissend in een film waar de hitte en frustratie van het scherm spatten.

In tijden van cancel culture en trial by media pleit 12 Angry Men voor debat en argumentatie. Het verhaal is een schouderklopje voor wie tegen de stroom inzwemt, maar ook een pleidooi voor het voordeel van de twijfel.  12 Angry Men is een oude film en volksjury’s zijn niet meer van deze tijd, maar toch is de boodschap van de film vandaag brandend actueel.

Tekst: Matisse Van der Haegen, Eindredactie Liam Verbinnen & Febe De Donder
Foto: Andres Ubierna (CC BY-NC-SA 2.0)