De lerarenopleidingen aan de hogeschool vallen steeds minder in de smaak bij studenten. Dat blijkt uit cijfers van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA). Dit academiejaar waren er 1.000 inschrijvingen minder dan in 2020. Er zijn verschillende oorzaken voor deze daling. Zo zouden de media hierin een grote rol spelen: ‘Ze portretteren leerkracht als een probleemberoep: lastige ouders en moeilijke leerlingen.’

Ook Katelijne Van der Pas, Unitmanager lerarenopleiding Thomas More-hogeschool Kempen, ziet een daling in het aantal inschrijvingen. ‘Vooral in de opleiding leerkracht lager en secundaire onderwijs is er een daling, het kleuteronderwijs blijft min of meer gelijk’, constateert Van der Pas. Wat de precieze aanleiding is, is niet duidelijk. 

Negatieve weergave

‘Er zijn verschillende oorzaken die tot het tekort kunnen leiden. Zo kunnen zesdejaarsstudenten na de pandemie een negatief beeld van school gekregen hebben. Het online-onderwijs maakte hen vaak ongelukkig. Ook de negatieve weergave in de media speelt een grote rol. Zo portretteren ze leerkracht als een probleemberoep: lastige ouders en moeilijke leerlingen.’

‘Van een loopbaan is er niet echt sprake, je begint en eindigt als leerkracht’ – Unitmanager lerarenopleiding

Het huidige opleidingssysteem blijkt niet voor iedereen aantrekkelijk. ‘Je hebt geen mogelijkheid om langzaam in het beroep te groeien’ legt Van der Pas uit. ‘Na drie jaar sta je meteen voor een volle klas. Ze plaatsen je bij wijze van spreken in een klas met 25 leerlingen en doen de deur achter je dicht. Ook daarna heb je niet veel variatie. Van een loopbaan is er niet echt sprake: je begint en eindigt als leerkracht, alleen je loon gaat na enkele jaren ervaring omhoog. Omdat de overheid het loopbaanprotocol niet aanpast, zoeken we zelf naar oplossingen.’

Hervormingen

‘Vier jaar geleden voegden we al nieuwe trajecten toe voor volwassenen die al een ander diploma op zak hebben of zich willen omscholen’, gaat Van der Pas verder. ‘Met deze trajecten kunnen we voorlopig het tekort opvullen. In de toekomst willen we graag nog hervormingen doorvoeren in de opleidingen. We willen dat de studenten in hun derde jaar al een volledig jaar lesgeven.’ Ze onderzoeken voorlopig nog of de laatstejaars dan nog voldoende kunnen leren. 

‘Een klas is een mini-maatschappij’ – studente lager onderwijs

Het probleem doet zich niet enkel voor bij studenten die de studie willen aanvatten. Halverwege de opleiding beginnen studenten ook te twijfelen of ze nog verder willen. Ook Nina Vandervaeren (20), een tweedejaarsstudente lager onderwijs aan de UCLL, bevindt zich in een twijfelpositie. ‘Voor ik aan mijn opleiding begon, had ik het clichébeeld dat lesgeven alleen draaide rond voor de klas staan en uitleggen. Dat is een klein deel van wat het is om leerkracht te zijn. Je bent een duizendpoot. Als leerkracht ben je bezig met verschillende dingen tegelijk, je moet flexibel en creatief zijn.’

Minimaatschappij

Het is geen geheim dat leerkrachten zich niet alleen moeten bekommeren om testen en taken, maar het welzijn van het kind is ook belangrijk. ‘Een klas is een minimaatschappij’, legt Nina uit. ‘Je hebt twintig leerlingen die allemaal andere noden hebben. Dat maakt het uitdagend.’ De schoonheid van het beroep springt haar ook nog zeker in het oog: ‘Ik vind het een privilege om les te geven aan de kinderen. Zij zijn onze toekomst.’

‘Wij sluiten onze dag vaak af met vergaderen of bijles geven’ – lerares Engels-Geschiedenis

Digitalisering

Lerares Engels-Geschiedenis Inge Claes staat al 21 jaar voor de klas. Ze merkt verschillen op tussen het onderwijs vandaag en dat van toen ze als pas afgestudeerde begon. ‘De digitalisering speelt een grote rol in de veranderingen binnen het onderwijs. Door het digitale leerplatform Smartschool verwachten ouders dat we altijd beschikbaar en bereikbaar zijn. Leerlingen maar ook ouders zijn mondiger geworden. Als leerkracht moet je je voor alles verantwoorden.’ Ook het leerlingenaantal per klas en de verplichtingen na de lesuren zijn een doorwegende factor. ‘De klasgroepen zijn te groot en daardoor kan je niet voldoen aan de noden van elke leerling. Wij sluiten onze dag ook vaak af met vergaderen of bijles geven’, aldus de lerares.

Claes wijt het probleem van de dalende inschrijvingen aan de werkdruk: ‘Het administratieve schrikt de studenten af. De lesvoorbereidingen zijn te omvattend en er wordt te veel verwacht van hen als leerkracht in opleiding. Daarnaast heerst er ook nog een foute voorstelling van het beroep, je krijgt wel degelijk veel van je leerlingen terug.’

Tekst: Amber De Pau en Hanne Van Oeckel, eindredactie: Liam Verbinnen
Foto: NeONBRAND via Unsplash