OPINIE – Is de Gender Reveal party meer dan een kapitalistische trend?
Twaalf jaar geleden organiseerde Amerikaanse blogster Jenna Karvunidis, de allereerste ‘gender reveal party’. Dat is een feest waarbij je als ouder aankondigt welk geslacht jouw ongeboren kind heeft. Op haar feest deelde Karvunidis aan haar familie mee dat haar baby een meisje zou worden door een cake aan te snijden die vanbinnen roze was. Terwijl het concept amper één decennium populair is, zorgt het op die korte periode voor veel vragen en commotie. 21bis-reporter Silke Wossmann bespreekt de bezwaren die deze trend oproept.
Feestjes zijn leuk. Je komt samen met vrienden of familie, je drinkt en eet gezellig wat, deelt vreugde met elkaar. En een thema maakt het nog net iets specialer. Op zich niks mis mee. En ondertussen smult het kapitalisme ervan: extra veel roze en blauwe spullen ter versiering verkopen, om het feest zo goed mogelijk in te kleden. Maar het consumentisme en de onvermijdelijke vervuiling die daar bij hoort, zijn nog maar het eerste puntje van kritiek.
What’s in a name
Ten tweede zou ‘sex reveal’ een juistere naam zijn. Sex betekent in het Engels sekse of je biologisch geslacht en gender betekent gender, je sociale geslacht. Bieke Purnelle co-directeur van RoSa (Rol en Samenleving, red.), legt hier kort uit wat gender is. Omdat er nog verschillende aspecten bij komen kijken, ontwikkelde Gijs Van Dyck een video van ‘De Genderkoek‘ tijdens zijn masterstudie Gender en Diversiteit in Gent.
Lees verder onder de video:
De klassieke opvatting van onze samenleving is dat je sekse ook je gender bepaalt. Dat wil zeggen dat wie geboren wordt met een vagina, vrouw is, zich vrouw voelt en zich ook zo uit volgens de gendernormen die gelden in onze maatschappij. En omgekeerd, dat iemand met een penis een man is volgens alle standaarden en regels die wij kennen.
‘Gender is something that we all have and we all identify with, but it’s also something that, for most of us, is given to us by someone else’ – Taryn de Vere
Kinderen bij wie hun gender of genderexpressie niet overeen komt met hun sekse, moeten soms later een coming out doen over hun genderidentiteit. Of ze laten al vanaf een jonge leeftijd bewust of onbewust zien met welke genderexpressie ze zich identificeren. Dat kwam ook aan bod in de TedxTalk over gendernormen en kledij van Taryn de Vere, een Ierse mode-activist, ontwerper en journalist. Zij doet het verhaal hoe haar dochter zich uitte in haar kledingkeuzes en welke reacties daarop kwamen.
Lees verder onder de video:
Cultuur is bepalend
Daarnaast gaat het concept van de gender reveal party ervan uit dat er enkel 2 opties zijn en er dus maar 2 genders bestaan. In het Westen hebben we inderdaad nog steeds een binaire kijk op gender. Je bent ofwel man ofwel vrouw. De gendernormen die daaraan gekoppeld zijn, gaan uit van een tegenstelling tussen mannen en vrouwen, hoe die zich gedragen en hoe ze eruit zien.
‘We live in a gendered society at the moment. With everything from toys to clothes being heavily segregated by gender’ – Taryn de Vere
Terwijl het in andere culturen al eeuwen de normaalste zaak van de wereld is dat sommige mensen zich noch man noch vrouw, of allebei tegelijk voelen. In Hawaï is Mahu iemand met zowel de vrouwelijke als mannelijke geest. De Hawaiiaanse cultuur ziet hen als genezer, verzorgers en leraren van de oude traditie.
Voor de kolonisatie kenden de Inca’s een derde gender: de Quariwarmi. De Quariwarmi waren androgyne sjamanen die de taak hadden om rituelen uit te voeren.
Bij de inheemse bevolking van Noord-Amerika heb je meerdere voorbeelden van de two-spirited people:
Dit bericht op Instagram bekijken
Witter dan wit
Er zijn tal van manieren om het geslacht van je baby te onthullen, maar bij een traditionele gender reveal draait het allemaal om het moment dat de kleur roze (voor een meisje) of blauw (voor een jongen) verschijnt. Nochtans is dat een heel nieuw gegeven. Tot het begin van de 20e eeuw, droegen alle baby’s, peuters en kleuters hetzelfde.
Er was geen verschil in kleur en zelfs niet in kledingstuk. Allemaal droegen ze wit en allemaal droegen ze jurkjes. Ja, ook een tweejarige Franklin D. Roosevelt, later president van de Verenigde Staten van Amerika, schitterde in een wit jurkje. Kijk maar zelf naar deze foto uit 1884, als je me niet gelooft.
‘It did not bother people at all that you couldn’t tell the boys from the girls’ – Jo B. Paoletti
Jo B. Paoletti, historicus aan de universiteit van Maryland, deed jarenlang onderzoek naar de geschiedenis van kinderkledij in Amerika. Ze is de schrijfster van het boek ‘Pink and Blue: Telling the Girls From the Boys in America’, waarover je de lezing online kan bekijken. Ze vond verschillende redenen voor de uniseks stijl van een eeuw geleden.
Zoals economische: een kleine broer kon de oude jurk van zijn grote zus dragen en wit was makkelijker proper te krijgen, door sterke zeep of bleekmiddel te gebruiken, zonder dat de kleur van de stof veranderde. En praktische redenen: de luier van een baby verschonen, gaat veel makkelijker als die een jurk draagt in plaats van een broek.
Dit bericht op Instagram bekijken
Pas rond de Eerste Wereldoorlog werd voor het eerst een kleurenonderscheid voor kinderkledij geïntroduceerd. Maar als 100 jaar geleden de gender reveal feestjes bestonden, zou de roze taart van Karvunidis net de komst van een jongen betekenen.
Het Amerikaanse magazine Ladies’ Home Journal schreef in 1918: ‘De algemeen aanvaarde regel is roze voor jongens en blauw voor de meisjes. Roze is een kordate en sterke kleur, wat meer bij jongens past, terwijl het delicate blauw passender is voor meisjes.’ Andere suggesties om je kinderen te kleden, waren puur mode-gebonden en uniseks: roze voor kinderen met bruine ogen en bruin haar, blauw voor kinderen met blauwe ogen en blond haar.
In België leren kinderen in die periode op school dat roze verwijst naar de roos met haar doornen. Doornen dienen als bescherming of verdediging, een sterk symbool dus, wat beter bij jongens past. Terwijl blauw de kleur is van de Maagd Maria, die de meisjes beschermde.
Sluwe modetrends
Na 1940 draaien de rollen zich plots om. De industrialisering draait op volle toeren en Amerikaanse fabrikanten besluiten de kleurcode definitief vast te leggen in genderafhankelijke kledij. Om commerciële redenen natuurlijk. Als je een hele leeftijdsgroep van de bevolking in twee splitst en opwerpt dat de twee groepen verschillende dingen nodig hebben, dan verkoop je dubbel zo veel. Roze werd vanaf nu een meisjeskleur en jongens kregen blauw.
Waarom de kleuren toen verwisselden, weten we nog geen eenduidig antwoord op. In het meest waarschijnlijke geval is het een mode-kwestie met vooral een grote invloed uit Frankrijk, die dan zo belangrijk werd dat het evolueerde tot wat we nu nog altijd kennen: roze en blauw speelgoed.
In de jaren ’60 vinden er grote protesten plaats van vrouwen die opnieuw genderneutraliteit eisen. De protesten werken en uniseks blijft terug de norm, voor 25 jaar lang. Want vanaf 1985 is het dankzij de vooruitstrevende wetenschap mogelijk om het geslacht van je kind te kennen voor het geboren wordt. Dit wakkerde het jongen-meisje onderscheid weer aan, net als de bijhorende kleuren.
Niet alleen is die kleurencode lang niet zo oud en historisch als we denken, ze houdt ongezonde genderstereotypen in stand en ontneemt kinderen de vrijheid om hun identiteit te ontdekken. Gender is tenslotte tijds- en cultuurgebonden en daardoor continu in verandering.
Tekst: Silke Wossmann
Foto: CC Alex Hussein via Pexels