Morgane Hutse (25) over de ondervertegenwoordiging van rolstoelgebruikers in fictie: ‘Dankzij Sex Education eindelijk eens iemand met een zwaardere handicap die een verhaal mag vertellen’
De kijkers van de populaire Netflixreeks Sex Education nestelden zich de afgelopen maanden vooral voor hun televisieschermen om te weten te komen wat er met de hoofdpersonages Otis, Eric en Maeve zou gebeuren. Voor heel wat kijkers lost de serie ook heel wat andere verwachtingen in: zo is de diverse cast van het programma voor velen een belangrijke reden om ook het derde seizoen van de reeks een kans te geven.
Dat is niet anders voor Morgane. Vooral de verhaallijn van het personage Isaac, een jongeman die door het leven gaat in een rolstoel, spreekt haar aan omdat rolstoelgebruikers met name in fictiereeksen vrijwel nooit een stem krijgen. Morgane zit zelf in een rolstoel die op het eerste zicht overeenkomt met de variant waarin Isaac zit. Hoewel zo’n elektronische versie in de populaire serie in beeld wordt gebracht, is dit heel uitzonderlijk. Morgane vertelt: ‘Ik voelde me oprecht goed toen ik Isaac voor de eerste keer op mijn scherm zag verschijnen. De keren dat ik iemand in een elektronisch bestuurbare rolstoel een hoofdrol heb zien vertolken, kan ik tot nu toe jammer genoeg nog steeds op één hand tellen. Vrijwel altijd worden acteurs in een duwrolstoel gezet, waarschijnlijk omdat dat type rolstoel er nu eenmaal verfijnder en normaler uitziet voor de kijker. De personages zijn dan wel gehandicapt, maar niet té zwaar gehandicapt, want daar kan ‘de normale mens’ zich niet meer mee associëren.’
‘Ook in de fashionwereld zie ik hetzelfde gebeuren, de weinige keren dat ze al voor diversiteit kiezen in hun modellen. Duwrolstoel na duwrolstoel na duwrolstoel… Net daarom apprecieer ik enorm dat het personage Isaac samen met zijn elektrische rolstoel in Sex Education heel wat minuten aan schermtijd krijgt’
Morgane is niet de enige die die schermtijd in dank afneemt, aangezien televisiemakers er meestal niet in slagen om een gehandicapt personage met een uitgebreid verhaal in hun cast te integreren. ‘Vertegenwoordiging is vertegenwoordiging, welke rol een persoon met een beperking ook mag vertolken. Dat mensen vaker geconfronteerd worden met ons bestaan, vind ik al een kleine overwinning. Hoewel ik de rol van figurantenrollen niet wil ondermijnen, vind ik het in dit geval wel écht aangenaam dat Isaac wat meer mag doen dan iemand anders begroeten in een of andere schoolgang. Vaak mogen deze acteurs niet meer zeggen dan een simpele ‘hallo’ en worden de hoofdrollen nog steeds gereserveerd voor personages die geen beperking hebben.’
‘Liefdesverhalen en platonische connecties kunnen wij ook’
Als een gehandicapt personage al terug te vinden is in een script, gaat de rol bijna altijd gepaard met heel wat versleten stereotypes. ‘De intieme scène tussen Maeve en Isaac vond ik fantastisch mooi in beeld gebracht. Voornamelijk de actie tussen de twee vond ik heel spontaan overkomen, zonder dramatische dialogen die peilen naar ons seksueel kunnen. Door de drie seizoenen heen komen heel wat topics heel expliciet in beeld, wat logisch is gezien de naam van de serie (lacht). Een minpuntje vond ik dat uitgerekend deze scène vrij abrupt werd afgebroken. Nochtans deinst de doorsneekijker van Sex Education zeker niet terug van een intieme scène hier en daar.’
Een verhaal mag volgens haar dan ook meer belichten dan enkel de tragische gebeurtenissen van een rolstoelgebruiker. ‘Vaak denken mensen dat het hebben van een handicap het ergste lot is dat je toebedeeld kan worden’, legt ze uit. ‘Mensen met een fysieke beperking worden vaak bovendien als frigide wezens afgeschilderd. Zo zouden we minder of geen affectie nodig hebben dan mensen zonder een beperking. Zulke dingen heb ik in het echte leven zelfs al te horen gekregen en het is jammer dat liefdesscènes voor personages in een rolstoel zo schaars zijn. De drang om die vooroordelen te doorbreken wordt op die manier enkel sterker voor ons.’
Dit bericht op Instagram bekijken
Acteur of realiteit?
Dat George Robinson, de acteur die Isaacs rol vertolkt, ook in het echte leven effectief tot die minderheidsgroep behoort, was verrassend voor het merendeel van de kijkende rolstoelgebruikers. Voor heel wat van hen is het dan ook een vereiste dat iemand die zo’n rol wil vertolken ook daadwerkelijk ervaring heeft met de hindernissen en beperkingen van de community. ‘Op zich doet het me niets als een acteur aan het eind van de dag de set al wandelend zou verlaten. Ik val wel over het feit dat heel wat mensen die in een rolstoel zitten een carrière in de filmwereld ambiëren. Die kandidaten zijn er, dus waarom zou je hen dan die kans niet geven? Zelf probeer ik het ook wel over een andere boeg te gooien. Dat acteurs die niet dagelijks geconfronteerd worden met een fysieke beperking de moeite willen doen om zich in te leven in zo’n zware rol, kan juist een mooi gegeven zijn.’
Ondanks dat vele andere minderheidsgroepen wel al hebben kunnen profiteren van een sterkere vertegenwoordiging in de media, is er nog steeds werk aan de winkel. ‘Het mooie aan Sex Education is dat de cast in elk opzicht heel divers is. Die diverse cast is vandaag de dag zeker nog niet de norm in de filmwereld, als je het mij vraagt. Als ze een zwarte persoon een rol willen geven, lijkt de voorkeur nog te vaak te gaan naar mensen die toch niet té donker zijn.’
En net die vertegenwoordiging ligt volgens Morgane aan de basis om geaccepteerd te worden in de maatschappij. ‘Het zal zeker geen alles of niets-verhaal zijn, zo simpel is het niet. Doordat mensen met een andere geaardheid een sterkere vertegenwoordiging kenden in de media gedurende de afgelopen decennia, denk ik wel dat het makkelijker is geworden om voor mensen om stukjes van henzelf te vinden in die verhalen.’
‘Heel wat foute stereotypes zijn ondertussen al de wereld uit door die representatie op de televisie. Ik denk niet dat je mag onderschatten welke kracht het hebben van een luide stem in de media heeft’
Bovendien merkt ze op dat ongevoelige uitspraken ook in non-fictieprogramma’s veel te vaak groen licht krijgen, wat de weg naar een juiste vertegenwoordiging nog langer maakt. ‘Woorden worden niet vaak genoeg overwogen. Uitspraken als: ‘wat ben jij een blinde mol’, zijn kwetsend voor mensen die effectief blind zijn. In dat opzicht hinkt onze minderheidsgroep echt wel achter op andere minderheidsgroepen. Uitspraken als: “je bent zo’n mooi meisje, wat jammer van de rolstoel” worden duidelijk nog niet vaak genoeg als schofferend beschouwd, anders zou ik ze niet meer horen. Grapjes of kwetsende uitspattingen over mensen met een andere geaardheid bijvoorbeeld, worden nochtans ondertussen veel minder vaak getolereerd. Hoewel ik zulke grapjes zelf ook in geen enkel geval tolereer, zou ik diezelfde ongehoorzaamheid ook heel graag willen zien voor grapjes tegenover mensen met een beperking.’
Tekst: Arianna Bianchi, eindredactie: Olivia Stalpaert
Beeld: © Arianna Bianchi