Sally Rooney is overal. Haar langverwachte derde roman Beautiful world, where are you? was een van de meest besproken boeken van dit najaar. Canvas zendt momenteel de veelgeprezen BBC-adaptatie uit van haar tweede boek Normal People.  De Ierse millennial-auteur heeft fans in alle uithoeken van de wereld, maar zijn haar boeken echt zo sterk? Literatuurexpert Jente Goddemaer (24) geeft meer uitleg.

De afgelopen jaren is Sally Rooney uitgegroeid tot een ster in de boekenwereld. The Guardian noemde Conversations with friends een van de belangrijkste debuten van 2017. De succesvolle opvolger Normal People kreeg een serie, die tijdens de eerste lockdown een enorme hit was in Engeland. En nu is er dus Beautiful world, where are you?, het langverwachte derde boek. Een immense marketingcampagne maakte van het boek een trending topic nog voor het in de winkelrekken lag. Van twee verschillende covers over pins en tote bags tot pop-upshops. In Engeland stonden mensen zelfs om middernacht aan te schuiven aan de boekhandels die speciaal voor de releasedag ‘s nachts de deuren al openden.

 

Dit bericht op Instagram bekijken

 

Een bericht gedeeld door woman (reading) 🧚🏼‍♀️🇸🇬 (@lavelle.reads)

De hype is enorm, en dan kunnen we ons een aantal vragen stellen: over de kwaliteit, maar ook het bereik en de toekomst van Sally Rooney. Wie beter om deze vragen aan te stellen dan Jente Goddemaer. Hij studeerde Taal- en Letterkunde aan UGent en schreef zijn thesis over Frances uit Conversations with friends en Connell en Marianne uit Normal People.

1. Waarover ging je thesis juist?

‘Ik heb gekeken naar de underperformance van emoties door de hoofdpersonages. Frances, Connell en Marianne willen niet laten zien hoe ze zich voelen, ze communiceren er ook niet over, wat hen nadelig beïnvloedt. Ze gebruiken dat als defensiemechanismen. Een gevolg is miscommunicatie tussen de personages. Dat vind ik juist interessant, want het is een realistisch aspect van relaties tussen mensen die lijden aan bepaalde trauma’s. Veel lezers kunnen dat herkennen. Het is een uitdaging om in een boek slechte communicatie weer te geven, zeker in een medium waar dialoog de voornaamste manier is om dingen duidelijk te maken. Dat ziet er banaal uit, want Rooney schrijft heel simpel. Er wordt ook niet uitgelegd: dit is een gebrek aan communicatie, het is aan de lezer om dat te beseffen.’

2. Haar boeken spreken een heel breed publiek aan, waarom is dat denk je?

‘Er zit iets heel toegankelijk in. Je kan het gewoon lezen als een verhaaltje over twee knappe, jonge mensen die elkaar tegenkomen. De will they, won’t they-verhaallijn zit erin. Maar de personages zijn psychologisch ook heel sterk uitgewerkt. De thema’s die ze aanhaalt zijn relevant en ze pakt elk onderwerp gevoelig aan. Het is alsof de personages al bestaan en Sally Rooney ze gewoon is gaan analyseren en daar een boek over heeft geschreven.’

3. Wat maakt Sally Rooney’s boeken zo sterk op literair vlak?

‘Het is een gesprek dat zich om de zoveel jaar herhaalt, wanneer een nieuwe, jonge auteur opkomt – meestal een vrouw. Dan stellen we ons de vraag: Is dat effectief literatuur? Bij Griet Op de Beeck stelden we ons een paar jaar geleden dezelfde vraag. Daar zit een grote dubbele standaard in. Als ik bijvoorbeeld denk aan Ish Ait Hamou, bij hem gaan we er gewoon van uit dat het literatuur is. Bij hem wordt die vraag niet gesteld, terwijl we dit bij Sally Rooney en Griet Op de Beeck wel doen.’

‘Er zit een grote dubbele standaard in de vraag of Rooney’s werk wel echt literatuur is. Bij mannelijke auteurs stellen we die vraag niet’

‘Vind ik het literatuur? Ja. Als we vanuit de traditie van de literaire analyse gaan kijken, passen haar boeken binnen hoe critici in de 19de eeuw over personages nadachten. Haar boeken zijn besproken in De Reactor en in andere grote publicaties. Langs de andere kant zie je Rooney’s nieuwste boek liggen naast de kranten in je plaatselijke Carrefour, wat niet gebeurt met serieuze literatuur. Zeker in literaire kringen, wordt er vaak neergekeken op haar boeken. Er zijn mensen die vinden dat de waarde vermindert naarmate het bereik vergroot. Dat auteurs succes nastreven, ten koste van de kwaliteit. Ik denk dat het net iets wil zeggen over de kwaliteit. Het feit dat er al zo lang een dialoog bestaat over haar als auteur is kenmerkend voor een boek dat lang zal meegaan.’

4. Denk je dat we het over tien jaar nog hebben over Sally Rooney? Of is haar succes tijdelijk?

‘Dat is een goede vraag. Er zijn een aantal scenario’s: als haar derde boek even succesvol is als de vorigen, zal er een enorme druk zijn om verder te schrijven. Ofwel stopt ze even met schrijven, dat lijkt me ook realistisch na dit laatste boek. Haar eerste twee boeken hebben sowieso een levensduur. Die BBC-adaptatie van Normal People spreekt boekdelen. Ik hoor plots vrienden die onmiddellijk de serie willen kijken. Alsof het deel is van de zeitgeist, alsof ze denken: met dit moet ik mee zijn. Ook de plannen voor de adaptatie van Conversations with friends zien er goed uit, met een vrij bekende cast. Gaan we binnen tien jaar nog spreken over Sally Rooney? Ik hoop van wel, maar je weet het niet natuurlijk. Mij lijkt het realistisch dat we het nog wel over haar zullen hebben.’

 

Dit bericht op Instagram bekijken

 

Een bericht gedeeld door Canvas (@canvas_tv)

5. De hype rond Sally Rooney is enorm, zeker rond haar nieuwste boek. Is die hype terecht volgens jou? Of overdreven?

‘Het is altijd overdreven.’ (lacht) ‘Ik herinner mij nog dat mijn ouders vroeger om middernacht naar de boekenwinkel zijn gegaan om de laatste Harry Potter te kopen. Die hype was nog veel groter, maar het is hetzelfde concept. Harry Potter is het enige voorbeeld waar ik aan denk, en dat is al 15 jaar geleden. De literaire wereld mag blij zijn dat iemand als Sally Rooney zoveel mensen activeert, want dat blijft de grootste uitdaging voor schrijvers en uitgevers. Het is een goed teken voor de boekenwereld, een sector die al decennia lang doemscenario’s krijgt voorgeschoteld.’ 

De BBC-adaptatie van Normal People is nu te zien op VRT NU.
Beautiful world, where are you? (€24,99) is te koop bij de lokale boekhandel. 

Tekst: Hanne Bral, eindredactie: Eline September
Foto: Hanne Bral