Hoe overleven schrijvers in deze digitale tijden met een enorm aanbod aan video en audio? Hoe zetten ze zichzelf in de markt? Promoten ze hun boeken en zichzelf op sociale media of blijven ze daar liever ver van weg? Doreen Hendrikx omschrijft zichzelf als dichter, schrijver en designated booknerd van de familie. Ze studeert handelsingenieur in de beleidsinformatica aan de Universiteit van Antwerpen, maar spendeert haar vrije tijd met haar neus in boeken.

Ook durft Doreen al eens een podium op te kruipen en verhalen te vertellen met slam poetry en spoken word. De manier waarop woorden klinken, waarop ze zinnen worden en hoe je verhalen kunt vertellen fascineert haar enorm. Daarom bracht Doreen in 2021 haar eerste boek uit: Zout. ‘Het was één van de duizend impulsverhalen van mezelf dat hoofdstukken kreeg. Normaal verdwijnen die onder een stapel, maar Zout bleef plakken.’

Zout

Doreen schreef dus al veel langer, maar nu pas maakt ze van haar hobby haar beroep. ‘Nu kan ik zeggen dat het niet zomaar een bezigheid is waar ik uren en uren van mijn leven aan verspild heb. Zo voelt het bij kunst maken, maar dat is het nooit’, verduidelijkt ze. Het boek gaat over 17-jarige Maud die door haar beste vriend wordt uitgedaagd om in één jaar tijd 2000 volgers te halen, maar door de enorme druk vanuit die sociale media verliest ze wie ze werkelijk is. 

Onderwerpen als homofobie, eetstoornissen en rouw worden in Zout niet overgeslagen. Sterker nog: Maud wordt verliefd op een meisje. Daarmee probeert Doreen taboes te doorbreken en bespreekbaar te maken onder jongeren. Tien jaar geleden was het volgens haar een stuk minder gemakkelijk om hierover te praten. ‘Ik zeg altijd dat ik op de schouders van reuzen sta. Er zijn zoveel mensen voor mij gekomen die de reden zijn dat ik vandaag dit soort verhalen kan brengen.’

Een uitgebreidere mening van Doreen, hoor je hieronder (lees verder onder de video): 

De rol van sociale media

In Zout hebben sociale media geen positief effect op het hoofdpersonage Maud, maar Doreen zelf maakt het tegengestelde mee. De rol van de schrijver is volgens Doreen dan ook sterk veranderd dankzij de digitale revolutie: ‘Door sociale media kan je dit doorbreken en ontdekken dat je in vele dingen niet alleen bent. Dat vind ik de mooiste manier om sociale media vandaag de dag te gebruiken.’ En er zijn nog zoveel mensen met grote en kleine verhalen die, naar Doreens mening, het waard zijn om gehoord te worden.

Wanneer Doreen met medeschrijvers praat, merkt ze op dat zij op hetzelfde moment andere dingen ontdekken. Tegenwoordig groeien jongeren met sociale media op, ze worden bijna opgevoed met een gsm in de hand. Als je daar van buitenaf wordt ingeduwd, vindt Doreen dat enorm lastig: ‘Je kan je niet verzetten tegen het feit dat alles digitaliseert. Dus ga met de stroom mee.’ Het is dus bijna voordehandliggend dat hele boek draait om het plaatsen van Instagramfoto’s en het maken van Tiktoks.

De invloed van digitalisering

Ze vergelijkt de vooruitgang van het digitale en het visuele, met het concept van Creative Destruction door Joseph Schumpeter. Hij was een Oostenrijks, politieke wetenschapper en wordt algemeen gezien als één van de meest invloedrijke economen van de 20ste eeuw. Schumpeter brak door met zijn idee van innovatie als creatieve destructie. Dat wil zeggen dat je innovatie hebt die nieuwe dingen maakt, maar die daarnaast ook destructief is tegenover oude zaken. Zo was de opkomst van Spotify bijvoorbeeld destructief ten opzichte van de cd-verkoop. Ze legt verder uit: ‘Ik denk dat als je jezelf daartegen verzet, het veel schadelijker is voor de dingen die je maakt.’ 

Doreen is geen fan van het typische boomer-gedrag, haar volledige mening kun je hieronder zien (de tekst gaat verder onder de video):

Promotie via TikTok

Meegegaan met de tijd doet Doreen wel. Zo heeft ze haar eigen Instagramaccount onder de naam ‘Prozaly’ waarop ze voortdurend posts plaatst over allerlei boeken, zelf noemt ze het ‘Bookstagram’. Daarnaast durft ze haar ook wel eens in te loggen op de razend populaire app TikTok, waar ze haar boek promoot aan de hand van korte video’s. Dat die video’s veel succes zouden krijgen, had ze nooit verwacht. ‘Voor mij was het meer de liefde voor boeken delen die vrij logisch is overgegaan tot posten over Zout. Mijn hoofddoel was nooit om promotie te maken, maar ik ga niet ontkennen dat het ‘tiktokken’ niet goed uitkwam’, bekent ze. ‘Het bereik dat je ermee hebt is absurd.’

Op haar sociale media vertelt ze graag over de dingen waarmee ze bezig is. Dat is uiteindelijk wat je doet volgens Doreen: een karakter verzinnen en een verhaal vertellen. De reacties daarop zijn meestal positief. Soms zitten er reacties bij van mensen die zich niet konden herkennen in het hoofdpersonage, dat vindt ze logisch. ‘Ik heb het geschreven en uiteindelijk komt maar de helft van het verhaal over bij de lezer, de rest neemt de lezer zelf met zich mee.’ Andere reacties relativeert ze iets minder goed: ‘Als mensen zeggen: ‘Het is wel echt een boek voor tieners’, dan denk ik: ‘ja, no shit. Het is Young Adult voor iets.’ Het allerbelangrijkste voor Doreen is dat het boek iets betekent voor jongeren, dat het goed bij hén aankomt. 

‘Ik heb het geschreven en uiteindelijk komt maar de helft van het verhaal over bij de lezer, de rest neemt de lezer zelf met zich mee.’

De toekomst van schrijvers

Boeken zijn voor Doreen een van de vele manieren om een verhaal te vertellen, maar één waar een groot stigma op zit. Enerzijds het elitaire van de literatuur; de leeslijsten voor school met supermoeilijke boeken die niemand echt interesseert op die leeftijd, en anderzijds de mensen die zeggen dat lezen saai is. Toch zit er voor Doreen nog zoveel tussenin: ‘Ik denk dat dat veel belangrijker is, om te laten zien dat het spectrum van mensen die boeken haten en mensen die wel boeken lezen, breder is dan alleen die twee uitersten. Dat is een van de mooie dingen die ik de afgelopen jaren door sociale media ontdekt heb: mensen die het echt wel willen proberen.’

Verhalen kunnen verschillende vormen hebben, maar schrijvers durven volgens Doreen nogal snel te zeggen dat als je niet leest, je dom bent. Het zou kunnen dat het medium een persoon echt niet ligt, het is ook maar één van de vele manieren om een verhaal te consumeren. Dat kan evengoed via films en series. ‘Opera is ook niet hetzelfde als popmuziek, het is een andere manier om muziek over te brengen. We zouden eigenlijk moeten normaliseren dat als lezen je niet ligt, je kan leren analyseren hoe een film in elkaar zit op dezelfde kritische manier.

Genoeg gelezen. Om de personages ook visueel in te leiden, verfilmden wij de eerste scène uit Zout. Ontmoet in onderstaande video Maud en haar beste vriend Remi, die de uitdaging van sociale media bespreken:

Tekst en video: Aurelie van Herk en Marie Vandenberghe
Audio: Marijs Biebuyck
Foto: © Marie Vandenberghe
Acteurs: Marie Vandenberghe en Jarne Thoelen