Vanaf 2025 mag je op verschillende plaatsen in België niet meer roken of vapen. De overheid keurde een anti-tabaksplan goed dat de sociale norm van jongeren moet aanpassen. Suzanne Gabriels, tabaksexperte van Stichting Tegen Kanker denkt positief over het plan, maar is nog niet tevreden: ‘Wij verwachten meer.’

De federale regering wil in 2025 een anti-tabaksplan invoeren. ‘Zien roken, doet roken’ is het gezegde waar dit plan rond opgebouwd is. Zo gaat het over een uitbreiding van het rookverbod op verschillende plaatsen waar jongeren in contact kunnen komen met sigaretten, zoals speelpleinen, attractieparken en dierentuinen. Daarnaast wil de regering ook dat er tegen 2028 minder verkooppunten bestaan voor tabaksproducten, zodat niet-rokers niet aangespoord kunnen worden tot wel roken. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke verklaarde aan VRT Nieuws de belangrijkste motivatie voor dit plan, ‘Als we een rookvrije generatie willen in ons land, dan moeten we ervoor zorgen dat kinderen en jongeren minder mensen zien roken’.

Heeft het anti-tabaksplan een grote impact op jongeren? Hoeveel jongeren roken nog dagelijks en hoeveel grijpen sneller naar een e-sigaret? En vooral is die e-sigaret dan niet even schadelijk als gewone tabak?

Sigaret vs. vape

Uit de Gezondheidsenquête 2018 blijkt dat slechts 15% van de Vlaamse jongeren tussen de 15 en 24 jaar rookt, hiervan rookt 11% dagelijks. Dit is minder dan het algemeen gemiddelde in Vlaanderen dat ligt op 17,5%. De grootste rokersgroep zijn mannen tussen de 25 en 44 jaar en dus niet jongeren.

Roken is minder aanwezig bij jongeren en dit is al enkele jaren zo, maar de e-sigaret of vape daarentegen vindt steeds meer zijn weg binnen deze bevolkingsgroep. De Gezondheidsenquête 2018 verklaart dat maar liefst één op vier jongeren tussen de 15 en 24 jaar oud het al heeft geprobeerd of dagelijks gebruikt. Hoewel een vape minder schadelijk is dan een gewone sigaret kunnen de vloeistoffen van een vape ook nicotine bevatten en op die manier toch schade aan het lichaam toebrengen. Twee derde van de jongeren kiest voor vloeistoffen met dit bestanddeel en raakt zo toch ook verslaafd aan de e-sigaret. In België valt de e-sigaret ook onder roken en dus wordt het anti-tabaksplan ook hierop toegepast.

Tabakspreventie

De Stichting tegen Kanker haalt naar aanleiding van de Tobacco Controle Scale 2021 aan dat België tien keer meer zou moeten investeren in tabakspreventie dan wat ze nu doen. Dit plan is volgens Suzanne Gabriels, tabaksexperte van Stichting tegen Kanker al een goede stap in de juiste richting, maar ze verwacht meer. Het grote knelpunt is volgens haar de financiering: ‘Het anti-tabaksplan beschrijft niet hoe het budget voor bijvoorbeeld de monitoring voorzien zal worden. Het geld moet ergens vandaan komen, wij hopen op een duidelijk financieringsplan.’

‘Het geld moet ergens vandaag komen, wij hopen op een duidelijk financieringsplan’

Stichting tegen Kanker denkt wel positief over de beslissing van de overheid en is ervan overtuigd dat de maatregelen een effect zullen hebben op het rookgedrag van jongeren. ‘Met dit plan willen wij echt de sociale norm aanpakken en veranderen. Minder zichtbaarheid van roken in de maatschappij kan jongeren positief beïnvloeden’, aldus Suzanne Gabriels. De experte licht ook toe dat jongeren vaak een foute perceptie hebben: ‘Jongeren denken vaak dat er binnen hun leeftijdsgroep veel rokers zijn, terwijl dit percentage maar op slechts 15 procent ligt.’

De stichting creëerde ook samen met Kom Op Tegen Kanker een nieuwe campagne, Generatie Rookvrij. Hiermee willen beide partijen gemeentes sensibiliseren. Zo willen ze er bijvoorbeeld voor zorgen dat op gemeentelijk niveau een rookverbod geldt op speelpleinen. Experte Gabriels verklaart dat ze bij de Stichting al snel het signaal kregen dat het makkelijker zou zijn om deze campagne uit te voeren als deze versterkt zou worden door een wet. ‘Op die manier kunnen we lokale discussies vermijden en kunnen gemeentes makkelijker sensibiliseren’, aldus Suzanne Gabriels. De federale goedkeuring van het antitabaksplan voor 2025 is dus voor vele partijen een stap in de juiste richting.

Tekst: Ilke Tobback
Beeld: Lil Artsy via Pexels