Na vijf maanden staken en onderhandelen zijn de schrijversvakbond Writers Guild of America (WGA), die film- en tv-scenaristen vertegenwoordigt, en de grote filmstudio’s in Hollywood tot een akkoord gekomen. ‘Dit nieuwe akkoord zal scenarioschrijvers meer zekerheid en bescherming bieden’, aldus regisseur Piet Sonck, die ook Transmedia Storytelling en Film- en Tv-geschiedenis doceert op de Thomas More hogeschool in Mechelen.

‘Het nieuwe akkoord, dat afgesloten is tussen WGA en de filmstudio’s, zal ervoor zorgen dat scenarioschrijvers beter en regelmatiger betaald worden voor de film of serie die ze schrijven’ legt Sonck uit. ‘Ook als een bepaald werk verkocht is aan een streamingsdienst. Bovendien biedt het meer zekerheid en bescherming voor scenaristen. Er komen namelijk strengere regels op het gebruik van AI-tools in de filmindustrie.’

Hij voegt eraan toe dat het om een voorlopig akkoord gaat, maar dat het hoogstwaarschijnlijk definitief zal worden. ‘Momenteel worden de laatste puntjes op de i gezet. Daarna moeten alle leden van de schrijversvakbond de definitieve versie goedkeuren. Als dat gebeurd is zou het heel snel kunnen gaan.’

‘Filmstudio’s werken vaker samen met die streamingdiensten, waardoor vooral schrijvers onderbetaald worden’

Nu dit in gang gezet is, zal er snel een gelijkaardig akkoord komen met de acteursvakbond, denk ik. De acteur- en schrijversvakbond hebben tijdens de stakingen intensief samengewerkt. Het akkoord met de schrijversvakbond is de eerste stap in de goede richting, ook voor acteurs.

Streamingplatformen

‘De laatste jaren zijn zowel de populariteit als het winstoogmerk van streamingplatformen als Netflix en Disney+ enorm gestegen’, zegt Piet Sonck. ‘Enerzijds zorgt dit ervoor dat hun rol binnen Hollywoods filmindustrie – in tegenstelling tot pakweg tien jaar geleden – prominenter wordt. Anderzijds werken filmstudio’s vaker samen met die streamingdiensten, waardoor vooral schrijvers ondergewaardeerd en onderbetaald worden.’

Sonck legt uit dat onder andere scenaristen en acteurs vroeger in loondienst werkten bij filmstudio’s in Hollywood, wat ervoor zorgde dat iedereen die betrokken was bij de productie van een bepaalde film of serie elk hun eerlijke deel kreeg. Ook als de film of serie in kwestie opgepikt werd door streamingplatformen voor distributie.

‘Zelfs met tussenkomst van AI vinden scenaristen het hun volste recht om een percentage van de winst op te eisen’

‘Maar sinds de sterke opmars van verschillende streamingdiensten, verloopt die uitbetaling veel minder vlot en vaak oneerlijk’, voegt de docent Transmedia Storytelling hieraan toe. ‘Stakeholders als scenarioschrijvers en acteurs krijgen geen eerlijk percentage meer, als het werk waar ze mee aan gewerkt hebben, opgepikt wordt door streamingdiensten. De winst die binnenkomt wordt vooral verdeeld onder die diensten zelf, de producent van het werk krijgt ook een deel.’

Artificiële Intelligentie

‘Hetzelfde kan je ook zeggen over Artificiële Intelligentie (AI)’, vertelt de Vlaamse regisseur. ‘Scenarioschrijvers vinden het oneerlijk dat ze noch credits krijgen noch eerlijk betaald worden, doordat ze steeds meer vervangen worden door AI, wetende dat AI pas kan functioneren dankzij hun creativiteit.’

Sonck legt het uit aan de hand van een voorbeeld: ‘Als je een AI-tool vraagt om een nieuwe sitcom te schrijven in de stijl van bijvoorbeeld Friends. Dan zou die tool dat perfect kunnen, maar het zou vol staan van elementen uit andere bestaande sitcoms, die wel door mensen bedacht en geschreven zijn.’

‘Scenaristen vinden het dus hun volste recht om een percentage van de winst op te eisen’, voegt hij hieraan toe. ‘Want onrechtstreeks is hun creativiteit gebruikt in een nieuwe productie.’ Acteurs hebben minder last van AI’s snelle opkomst, omdat hun functie minder snel vervangbaar is.

Maandenlang protest

Sinds begin mei stopten scenaristen massaal met werken uit protest tegen de Alliance of Motion Picture and Television Producers (AMPTP), de vereniging van de grote filmstudio’s en streamingdiensten in Hollywood. Hun schrijversvakbond Writers Guild of America (WGA) kwam niet tot een overeenkomst met AMPTP.

Meerdere onderhandelingen volgden, maar het kwam nooit tot een akkoord. In juli volgden de acteurs van SAG-AFTRA, WGA’s voorbeeld. Sindsdien staakten ze samen.

Door de staking lagen tientallen producties van films en tv-series stil. Populaire reeksen als “Stranger things” en “Euphoria” werden niet verder geproduceerd, omdat schrijvers en acteurs weigerden mee te werken.

Tekst: Noah Frooninckx Buelens
Foto bovenaan: Eric Appel (CC BY-NC-ND 2.0)
Foto in tekst: Eden, Janine and Jim (CC BY 2.0)