Het conflict in Israël en Palestina, dat al zo’n 75 jaar aan de gang is, escaleert opnieuw nadat de extremistische Palestijnse organisatie Hamas een aanval pleegde op Israël. Dat was vooral voor Israël een grote verrassing, omdat het totaal niet voorbereid was op een grootschalige aanval vanuit de Gazastrook. In de Westelijke Jordaanoever daarentegen waren de Israëli’s wel aanwezig. ‘Het Israëlische leger en de inlichtingendienst namen de mogelijke dreiging van Hamas niet au sérieux.’

Sinds 2007 heeft Hamas de politieke leiding in de Gazastrook. Ze wonnen de verkiezingen van de Palestijnse Autoriteit Fatah, die erg corrupt was en waartegen Palestijnse burgers zich destijds afzetten. ‘Een stem voor Hamas was een verzetsstem voor velen’, aldus Brigitte Herremans, Midden-Oosten-expert en onderzoeker aan de UGent. ‘Maar al snel bleek dat ook zij autoritair optraden en zowel mensen als ngo’s streng controleerden.’ Op dit moment zal er niet veel kritiek van de Palestijnse kant komen op Hamas, want voor hen blijft Israël de grootste bedreiging. Al zorgt de relatief kleine extremistische Hamasgroep, die naar schatting 30.000 strijders telt, er nu wel voor dat de 2,3 miljoen inwoners van de Gazastrook slachtoffer worden van het gewelddadige antwoord van de Israëli’s op de aanval.

‘Het conflict zal nog lang nazinderen, ook op internationaal vlak’ 

Toch slaagden ze erin om Israël te verrassen met een gewelddadige aanval. ‘Het Israëlische leger was vooral gefocust op een mogelijke escalatie in de Westelijke Jordaanoever’, zegt Herremans. Daar vinden regelmatig schermutselingen plaats, waardoor er veel onrust heerst. De Westelijke Jordaanoever is bezet Palestijns gebied. Israëli’s stichtten er zo’n 200 nederzettingen. Ook in Jeruzalem en rond de Tempelberg bij de Al Aqsa-moskee heerst een verhoogde vrees voor spanningen en escalatie.

Symboliek van Jom Kipoer 

Het moment van de aanval is niet willekeurig gekozen. Hamas koos om Israël gewelddadig aan te vallen op 7 oktober 2023, zo’n 50 jaar na de Jom Kipoeroorlog. In 1973 vielen Egypte en Syrië Israël binnen tijdens de festiviteiten van het Jom Kipoerfeest. ‘De landen troffen Israël toen op een moment van gebrekkige waakzaamheid en dat deed Hamas nu ook op de Joodse feestdag Simchat Thora. Dat is een jaarlijkse feestdag waarop Joden de afsluiting van de lezing van de Thora vieren.’

Naast de symboliek van Jom Kipoer speelde ook de regionale politieke dynamiek een rol. Verschillende Arabische landen, waaronder Saoedi-Arabië, onderhandelden over een vredesakkoord met Israël. Voeg daarbij het geweld dat de Palestijnen ondergaan in de Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem. ‘Dit is de context waarin de terreuraanvallen van Hamas bekeken moeten worden’, zegt Herremans.

Tweestatenoplossing? 

De tweestatenoplossing klinkt zowat overal als een mogelijke oplossing, maar volgens Herremans is Israël niet bereid om die oplossing concreet te maken. ‘We moeten de illusie doorprikken dat Israël een tweestatenoplossing wil. Hun langetermijnplan is een zo groot mogelijke Israëlische staat, met zo weinig mogelijk Palestijnen en al zeker geen Palestijnse staat.’ Ze zullen Palestina dus nooit erkennen als staat en de bezette Palestijnse gebieden opgeven. Israël voegt daad bij woord, want ze maakt de Gazastrook onbewoonbaar en annexeerde Oost-Jeruzalem. 60% van de Westelijke Jordaanoever is ook in hun bezit. ‘Voor de Palestijnen blijft er dus 40% van de Westbank over en dat is onleefbaar.’

Beide partijen in de oorlog tussen Israël en Hamas schenden voortdurend het internationaal recht en dat zorgt ook internationaal voor spanningen. ‘Het conflict zal nog lang nazinderen, ook op internationaal vlak’, aldus Herremans. ‘We kunnen niet serieus het internationaal recht bepleiten in Oekraïne en aankondigen dat het belegeren van burgers en het onthouden van voedsel een misdaad is, maar diezelfde praktijken wel toelaten in Gaza.’ Ze pleit ervoor om de kant van de menselijkheid en het internationale recht te kiezen.

Kiezen studenten een kant?
Ook bij journalistiekstudenten op Thomas More is deze kwestie brandend actueel. Er heerst verontwaardiging en een ‘kant’ kiezen ligt voor sommigen gevoelig. Kaoutar El Afi (20), die zelf pro-Palestina is, voelt vanuit haar Islamitische geloofsovertuiging een sterke band met Palestina. Zij vindt dat er eerst en vooral erkenning moet komen voor het leed dat de Palestijnen meemaken. Dan zijn we volgens haar al een stap verder. Maar een andere oplossing ziet ze momenteel niet. ‘Het oorspronkelijke Palestijnse gebied teruggeven aan de Palestijnen is onmogelijk’, legt ze uit. ‘Want dan zou Israël niet meer bestaan. Maar de grenzen opdelen zoals ze nu liggen, is ook oneerlijk, want de Palestijnen hebben recht op meer land.’

Booy Chalmet (20) deelt dezelfde mening als Kaoutar, maar vindt het toch moeilijk om een ‘kant’ te kiezen. ‘In een oorlog of een conflict is er geen goed en slecht’, verklaart Booy. ‘Maar slecht en heel slecht. Zo ook bij de oorlog tussen Israël en Hamas. Geen van beide zijn heilige boontjes.’ Ten slotte geeft hij toe dat hij weinig voeling heeft met de situatie daar, vooral omdat hij zelf niet gelovig is en hij zich niet genoeg verdiept heeft in de hele kwestie. ‘Daarom kies ik ervoor om onpartijdig te zijn. Je gaat me nooit met een vlag zien zwaaien, of iets zien delen op sociale media.’

Tekst: Jani Lambrechts en Noah Frooninckx Buelens
Beeld bovenaan, foto’s van Booy en Kaoutar: © Noah Frooninck Buelens
Foto Brigitte Herremans: © Brigitte Herremans