Vanaf 1 januari zal de prijs van e-vloeistoffen met vijftien cent per milliliter stijgen. Het is een van de maatregelen die minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) neemt om meer mensen van de sigaret te houden. Het plan voor de prijsverhoging lag er al langer, maar werd recent concreet gemaakt. Zal een prijsstijging kunnen leiden tot minder vapen? Of zijn er constructievere maatregelen nodig?

Elektronische sigaretten en vapes werden oorspronkelijk ontwikkeld als rookstopmiddel. Ondertussen is het voor velen geen middel om te stoppen, maar net om te beginnen roken. Dat kaartte minister Vandenbroucke vorig jaar al aan in een persbericht: ‘E-sigaretten zijn nog te vaak een opstap naar tabak. Elke verleiding moeten we maximaal proberen in te perken.’ Een van de opvallendste, en misschien wel meest ingrijpende maatregelen, is de prijsverhoging van e-vloeistoffen. Dat is een vloeistof die wordt gebruikt om vapes te vullen.

‘Ik ben van plan om af te bouwen en op termijn te stoppen’ – Wout (22)

Drijfveer om te stoppen

Wout (22) is student en is sinds enkele maanden overgestapt van sigaretten roken naar vapen. Voor hem is de prijsstijging van e-vloeistof een extra reden om te stoppen: ‘Ik ben van plan om af te bouwen en op termijn te stoppen’, begint Wout. ‘Daarnaast is mijn verbruik er ook wat over aan het gaan. Ik merk wel dat ik er beter af kan blijven dan van gewone sigaretten, maar het vapen blijft een ongezonde gewoonte.’

Dries Vandenbempt, senior stafmedewerker tabak van het Vlaams Instituut Gezond Leven, gelooft ook dat de prijsstijging een invloed kan hebben op het gebruik van vapes: ‘De kans is groot dat gebruik gaat dalen’, begint Vandenbempt. ‘Uit onderzoek blijkt dat een significante prijsverhoging een daling geeft op het aantal mensen dat rookt, zowel bij jongeren als bij volwassenen. Bij vapen is dat nog niet uitgebreid onderzocht maar we verwachten wel dat daar ook een daling gaat zijn.’

Verbod op wegwerpvapes

Minister Vandenbroucke nam, bovenop de prijs verhogen, nog andere maatregelen. Zo komt er vanaf 2025 ook een verbod op wegwerpvapes. Dat zijn meestal de goedkoopste, en meest toegankelijke manieren om te starten met vapen. ‘We zijn niet tout court tegen vapen’, zegt Vandenbempt. ‘Vapen kan mensen die willen stoppen met roken helpen, maar we zien ook dat vapen jongeren net aanzet om te beginnen roken. Jongeren gebruiken ook vaak die wegwerpvapes.’

Ook Wout merkt in zijn eigen omgeving dat vapen te toegankelijk is: ‘Toen ik 16 was, waren die vapes nog niet echt ingeburgerd. Door de verschillende smaakjes is het allemaal heel toegankelijk geworden. Als je die smaakjes al zou wegnemen, zoals in Nederland, zouden al heel wat minder jongeren ermee beginnen. Daarnaast zijn wegwerpvapes ook niet goed voor het milieu.’

Alternatieve maatregelen

Verbieden en prijs verhogen zijn drastische maatregelen, die niet altijd gunstig ontvangen worden. Moet de overheid nog inzetten op bijkomende, minder drastische maatregelen? Volgens Wout zou de overheid meer moeten sensibiliseren. ‘Het eerste waar de overheid aan denkt, is de prijs verhogen’, zegt Wout. ‘Ze kunnen dat allemaal wel verkopen als gezondheidsmaatregelen, maar uiteindelijk komt er wel weer extra geld binnen voor de staat. Er valt zoveel mee te doen. Je kan influencers inzetten, campagnes opzetten… Dat soort initiatieven gaan meer helpen dan die angstaanjagende foto’s op de pakjes sigaretten, want die zijn allang ingeburgerd.’

‘Een effectief beleid is er een met verschillende maatregelen’ – Dries Vandenbempt

Volgens Vandenbempt moeten alle maatregelen passen binnen een groter kader. ‘Een effectief beleid is er een met verschillende maatregelen’, zegt Vandenbempt. ‘Als er overstromingen zijn, ga je ook niet één zandzakje zetten, maar een hele dijk aan zandzakjes. Dat is een beetje hetzelfde met maatregelen tegen roken. Een effectief beleid is een aaneenschakeling van verschillende acties. Prijs blijft daarbij een niet te onderschatten factor. Het verhogen van de prijs is tenslotte een maatregel die wetenschappelijk onderbouwd is.’

Tekst: Renzo Vangenechten
Foto bovenaan: Gustavo Fring via Pexels
Foto’s artikel: © Vlaams Instituut Gezond Leven, © Renzo Vangenechten