De feestdagen staan weer voor de deur. Deze periode gaat voor vele studenten gepaard met zweten en zwoegen achter de cursussen, maar er moet tijd zijn voor ontspanning. Rond Kerstmis zijn er veel activiteiten te doen zoals kerstmarkten, kerstkermissen en winterbarbecues. Niets wat nog niet gedaan is, maar daar heeft Val Saint Lambert een oplossing voor met hun eigen geblazen kerstballen. Onze 21bis-reporters testten dit zelf uit in Wallonië.

Een witte Kerst kunnen we ondertussen wel vergeten, maar dat wil niet zeggen dat we er geen mooie feestperiode van kunnen maken. In de herfst- en kerstvakantie kan je in de kristal- en glasfabriek Val Saint Lambert in het Belgische Seraing, nabij Luik, zelf je eigen gepersonaliseerde kerstbal blazen. Het team helpt en begeleidt je in een workshop een eigen bal te maken. De fabriek opent zijn deuren voor bezoekers om zelf mee te draaien in het team en voor demonstraties.

Kristal- en glasfabriek

Constant Beerden is verantwoordelijk voor de productie en werkt al 40 jaar in de glasblazerij van Val Saint Lambert. ‘In 1826 begonnen enkele glasblazers een klein bedrijf net over de grens in Frankrijk’, legt hij uit. ‘Door de slag van Napoleon sloot dat al snel de deuren. De handel met Frankrijk was niet meer mogelijk, dus trokken ze naar Baccarat. Later kwamen ze in Seraing terecht. Hier kochten ze oude gebouwen van een zusterstad over. Het bedrijf draagt nu de naam van de abdij.’

‘De eerste oven werd aangestoken op 6 juni 1826. Ongeveer 80 jaar later, in 1905, bereikte het bedrijf een hoogtepunt met 5000 werknemers’, zegt Beerden. ‘Glasblazers maakten alles wat je je kon voorstellen in glas: de start van mobielen voor babywiegjes, autolampen, laboratoriumflesjes, maar ook luxeproducten.’ Val Saint Lambert was ook slachtoffer van de economische daling, daardoor is het bedrijf kleiner geworden. Ze proberen alles wat ze kunnen om het bedrijf te redden. ‘Jammer genoeg zijn onze stukken duur. Ze zijn handgemaakt en er komen geen machines aan te pas. De prijzen zijn hierdoor hoog. Het gaat ook over een nichemarkt, dus het is niet evident om onze producten aan die prijzen te verkopen’, zegt Beerden. 

Kerstballen blazen

Val Saint Lambert probeerde ongeveer een tiental jaar geleden al in kleinere pogingen met de productie van kerstballen. Nu brengt het bedrijf ieder jaar een ander model van kerstbal uit. Van dat model maken ze twee- tot driehonderd exemplaren in verschillende kleuren. Beerden geeft aan dat het een zeer populair project is. ‘Ieder jaar zijn er enkele verzamelaars die voor de deur staan om zo’n kerstbal te kunnen bemachtigen’, zegt hij. ‘De moeilijkheid bij de kerstballen is dat het gaat om relatief kleine voorwerpen, kleine hoeveelheden kristal, waarvoor je kleine stokjes nodig hebt. De arbeiders zijn het gewend aan grote stevige stukken te werken, terwijl ze nu hun fijne motoriek moeten bewijzen.’ Arbeiders moesten dus ook leren hoe je een haakje toevoegt aan de kerstbal om die op te kunnen hangen. In het begin was het dus niet evident, maar nu gaat het vanzelf. ‘Op het einde van het proces wordt er zilveroxide toegevoegd dat de kerstbal een lichtgouden glans geeft.’

Ondanks dat kerstballen maken precisiewerk is, duurt het slechts een vijftal minuten om ze te maken. De eerste kerstballen worden dan ook pas geblazen vanaf de herfstvakantie. ‘We organiseren ook sessies waarbij mensen hun eigen kerstbal kunnen komen blazen’, zegt Beerden. ‘Het is voor iedereen een unieke ervaring, maar vooral voor jongeren en kinderen. Deelnemen aan zo een ambacht creëert een unieke sfeer.’

Trotse ambachtsmannen

Glasblazen is een eeuwenoud ambacht dat tegenwoordig nog maar weinig mensen beoefenen. Daarom is Beerden extra fier op zijn beroep. ‘Je creëert steeds nieuwe dingen en je stimuleert je creativiteit voortdurend. Wat daaruit verschijnt, is fijn’, zegt hij. ‘Ik werk hier al 40 jaar, al mijn hele professionele carrière dus. Toen het moeilijker ging met het bedrijf heb ik overwogen om iets anders te gaan doen, maar ik doe dit werk uit passie. Niet omdat het moet, maar omdat het leuk is.’

In het atelier werkt ook de 23-jarige Martin Karaziak. Hij begon bij Val Saint Lambert toen hij zich niet meer kon herinschrijven aan de universiteit. ‘Ik houd me nu vooral bezig met het glasblazen, omdat ik het een interessant beroep vind’, begint hij. ‘De manier waarop ik het aangeleerd krijg is enorm boeiend. Iemand die altijd aanwezig is en zijn kennis doorgeeft, het volstaat niet om enkel te luisteren en de basis te leren. Ik wil mezelf ook opwerken in dit bedrijf en hier volledig zelfstandig kunnen werken.’ Door deze jonge generatie blijft de oude, met uitsterven bedreigde ambacht toch nog voortbestaan.

Tekst: Floor Gilissen, Renzo Vangenechten en Jolien Van der Linden
Foto’s: © Floor Gilissen en Renzo Vangenechten