Francis Alÿs keert terug naar WIELS met zijn tentoonstelling The Nature of the Game. Hij toont video’s van kinderspelen die een streling voor het oog zijn, maar vooral voor je weggeduwde kinderlijke ziel.

‘Allez Allez!’ Een groepje kinderen moedigt hun wansmakelijke slijmerige slakken aan. Hun huisjes zijn geverfd in verschillende kleuren en ze verplaatsen zich als een soort slow motion racewagens over het asfalt in het Pajottenland. De slakkenrace is een typisch kinderspel in de streek ten westen van Brussel waar kunstenaar Francis Alÿs zijn kindertijd doorbracht. Hoewel hij nu al bijna 40 jaar in Mexico-Stad woont, krijgt België toch een plekje in zijn meest recente werk.

Groter geheel
De slijmerige slakken zijn een deel van Alÿs’ documentatie van spelende kinderen van over de hele wereld. Hier is hij sinds 1999 mee bezig, maar hij vulde zijn documentatie aan voor de 59^e Biënnale van Venetië met spelen die hij vastlegde tijdens de coronapandemie. Hiervoor trok hij naar de Democratische Republiek Congo, Hongkong, Mexico, Zwitserland en ja, ook naar België. Nog recenter legde hij kinderspelen in Oekraïne vast.

Samen met zijn videograaf Rafael Ortega katapulteert Alÿs je terug naar de puurste vorm van creativiteit. In België zijn er de slakkenracen in het Pajottenland en de zandkastelen op het strand van Knokke, maar van over heel de wereld komen kinderen met onbevangen ideeën. In Hongkong spelen drie meisjes er lustig op los met hun springtouwen, omgeven door de opslokkende massawoningen van de grootstad. Een jongetje in Congo amuseert zich met het duwen van een autoband op de terril van een kobaltmijn, om er vervolgens zelf in te kruipen en tegen een gedurfde snelheid de berg af te rollen.

Terug naar je kindertijd, of niet?
Als toeschouwer dartel je ontspannen tussen de verschillende schermen waarop de spelen geprojecteerd worden. Je waant je terug op de speelplaats en voelt de volwassen ernst van je afglijden. Maar die ernst volledig loslaten lukt niet, want de kunstenaar schuwt maatschappelijk relevante onderwerpen niet.

In waarschijnlijk zijn bekendste project When Faith Moves Mountains liet hij vijfhonderd vrijwilligers samenkomen bij een zandduin aan de rand van de Peruviaanse stad Lima. Al deze vrijwilligers schepten op hetzelfde moment schepjes zand, waardoor de duin een beetje verplaatste. Hiermee geeft Alÿs de boodschap dat minimale hervormingen bereikt worden door massale collectieve inspanningen. Ook bij de kinderspelen zet hij je aan het denken. Het jongetje van de kobaltmijn in Congo speelt in een gebied waar lithiumjagers gigantische risico’s nemen om onze mondiale batterijvraag te garanderen. In Oekraïne, een land dat in oorlog verkeert, laten drie jongetjes auto’s stoppen aan een kruispunt. Hun doel: Russische spionnen ontmaskeren. Grappig, maar confronterend.

The Nature of the Game schotelt je bij momenten zware thema’s voor, maar laat je vooral met een onbevangen blik genieten van de kinderlijke creativiteit.

Tekst: Staf Smets
Foto Bovenaan: © We Document Art