Volgens de nieuwe Vlaamse beleidsnota Onderwijs zullen ouders een financiële sanctie krijgen als hun kind het schoolreglement niet nakomt. Dat legde minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA) afgelopen vrijdag voor aan de Vlaamse regering. Hoewel ze met zulke sancties regelschendingen wil voorkomen en ouderbetrokkenheid wil stimuleren, is het de vraag wie het hardst geraakt zal worden. Versterkt die maatregel de sociale ongelijkheid in het onderwijs?

De nieuwe beleidsnota van de Vlaamse regering introduceert een ‘schoolcontract’: een bindend contract tussen ouders en de school waarin afspraken rond gedeelde verantwoordelijkheid worden vastgelegd. Als een leerling het schoolreglement overtreedt, bijvoorbeeld door te spijbelen of meermaals te laat te komen, of wanneer anderstalige ouders geen geldig bewijs van een cursus Nederlands kunnen voorleggen, kunnen ze hun schooltoelage verliezen. Hoewel het belangrijk is dat ouders actief betrokken zijn bij de schoolloopbaan van hun kind, ondermijnen zulke financiële sancties opnieuw de rol van het onderwijs als sociale gelijkmaker.

Ongelijke gevolgen voor financieel kwetsbare ouders

Aangezien het gezinnen zijn met een laag inkomen die zo’n schooltoelage krijgen, dreigt de maatregel vooral ouders te treffen die al in een financieel kwetsbare situatie verkeren, bevestigt Joke Thomassen, psycho-pedagogisch consulent bij het CLB van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. ‘Ik begrijp dat de overheid een stok achter de deur wil, maar er moet in eerste instantie contact gemaakt worden met de ouders. Wat maakt dat ze die stappen niet ondernemen? Wat maakt dat er gespijbeld wordt? Daar zijn vaak legitieme redenen voor. Ouders die zowel socio-economisch, als op het vlak van hulpverlening aan de onderkant van de sociale ladder staan, dreigen in een nog meer precaire situatie terecht te komen. Dat zal de maatschappij nog meer kosten dan investeringen om hen naar boven te helpen.’

Diepere sociale kloof

Thomassen betwijfelt of financiële sancties effectief zijn om leerlingen gedragsregels te laten nakomen. ‘Net zoals bij de opvoeding van kinderen moet je inzetten op positieve vooruitgang en groei. Meer nog: ook voor de leerling zelf kunnen deze maatregelen nefaste gevolgen hebben. Het opleggen van boetes zal vooral inhouden dat er ook budget verdwijnt voor zaken als schoolmateriaal, gezonde voeding en buitenschoolse activiteiten.’

Dat merkt ook Sandy Paquay van de leerlingenbegeleiding van het GO! Busleyden Atheneum in Mechelen. ‘Verdoken armoede zal zich omzetten in zichtbare armoede. Als de sancties het nog moeilijker maken om bijvoorbeeld leerboeken tijdig aan te kopen, ondermijn je onmiddellijk de leerkansen van de leerling. Op onze school hebben we op eigen initiatief een sociale kas om zulke leerlingen te ondersteunen, maar eigenlijk bewijst dat dat de overheid faalt.’

Positieve ouderbetrekking

Volgens Thomassen moeten ouders wel degelijk meer aangesproken worden, maar de focus moet daarbij liggen op versterking en ondersteuning, niet op financiële afstraffing. Ook Paquay gelooft dat scholen naar andere, inclusiever manieren moeten zoeken om ouders te betrekken. ‘We moeten volharden in initiatieven om ouders persoonlijk te bereiken. Wij doen dat bijvoorbeeld door hen regelmatig uit te nodigen in de klas of door hen digitale workshops aan te bieden. Daarnaast geloven we dat huisbezoeken de beste manier zijn om zicht te krijgen op de leefomgeving van leerlingen. Dat vraagt tijd, maar het levert wel op: zo beseffen ouders dat de school niet de vijand is, maar dat ze er een relatie mee kunnen aangaan in het voordeel van hun kind.’

Tekst: © Una Roosen
Beeld: Katerina Holmes via Pexels