
Mentale problemen bij ouderen: ‘We proberen hen te sparen, maar dat is geen gezonde attitude’
Bijna één op de tien 60-plussers doet aan zelfbeschadiging vanwege negatieve emoties. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel (VUB). Ze doen dat vooral door zich te verdoven met alcohol, door bewust te veel of te weinig medicatie in te nemen, of door zichzelf uit te hongeren. Een van de grootste oorzaken is eenzaamheid, een thema dat dankzij De Warmste Week van VRT in de kijker staat. Toch vallen ouderen nog te veel buiten de maatschappelijke aandacht als het gaat over mentale gezondheid.
Mentale weerbaarheid bij ouderen is een onderwerp dat vaak onderbelicht blijft, terwijl de nood hoog is, zo blijkt uit de VUB-studie naar zelfbeschadiging bij ouderen. Toen Bockie De Repper afgelopen voorjaar met zijn serie Bompa Bockie (Play4) licht wierp op de belevenissen, besognes en gevoelens van ouderen in een woonzorgcentrum, werd menig empaat diep geraakt. En hoewel we vaak naar ouderen kijken in het discours rond eenzaamheid, lijkt die groep in de maatschappij veelal vergeten te worden in gesprekken over mentale gezondheid.
Dit bericht op Instagram bekijken
Luc Van de Ven, klinisch ouderenpsycholoog in UZ Leuven, vertelde in De Ochtend op Radio 1 dat de cijfers allesbehalve verrassend zijn. ‘Er wordt nu een getal op geplakt, maar dit zijn zaken die wij al jaren tegenkomen.’ Uit het onderzoek blijkt dat zelfbeschadiging bij ouderen vooral voorkomt wanneer ze eenzaam of ziek zijn. Van de Ven benoemt ‘emotionele eenzaamheid’ als heilfactor. ‘Iedereen in de tweede levenshelft ervaart verlies. Daarmee omgaan is een hele uitdaging. Wanneer je een vertrouwenspersoon hebt met wie je daarover kan praten, sta je al een stap verder. Maar we zien ook mensen die daar alleen in zijn. Zij gaan dan verzachting zoeken in pijnstillers en alcohol.’ Een zorgmedewerker in het woonzorgcentrum Floordam in Melsbroek bevestigt dat: ‘Je moet een goede vertrouwensband hebben met de verzorger vooraleer je je durft blootleggen.’
Hoewel er al snel met de vinger naar woonzorgcentra gewezen kan worden, lijkt deze problematiek vooral het geval te zijn bij ouderen die thuis wonen. De Floordammedewerker benadrukt dat ze open communiceren met hun bewoners, maar dat velen onder hen antidepressiva slikken, meestal niet met het vooruitzicht om die nog af te bouwen. ‘Tot grote frustratie hebben we onvoldoende tijd en financiële middelen om de ideale ondersteuning voor iedereen te garanderen. We werken wel samen met de dienst Geestelijke Gezondheidszorg, maar we merken dat we psychologen te kort komen.’
Voor alcoholgebruik en mentale weerbaarheid bij jongeren is er ontzettend veel aandacht, maar zulke thema’s aankaarten bij ouderen lijkt nog taboe. ‘Ouderen staan vaak niet open voor professionele psychologische hulp’, vertelt de zorgmedewerker. Volgens Van de Ven ligt het probleem vooral bij de opleidingen van professionele hulpverleners. Die zouden veel te weinig gericht zijn op werken met senioren. ‘Niet alleen in theoretische kennis, maar ook in attitude: heel wat mensen kijken op naar oudere mensen, en willen hen vooral niet shockeren. We proberen hen te sparen, maar dat is geen gezonde attitude.’
Als het aankomt op preventie en begeleiding moeten we vooral maatschappelijk aan de slag. ‘We moeten blijven streven naar zorgzame buurten, en naar vernieuwing in de opleiding van hulpverleners. Het aantal senioren neemt toe, dus we gaan veel meer met deze problematiek te maken krijgen,’ aldus Van de Ven.
Wie met vragen zit over zelfverwonding of zelfdoding kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813, of op de website www.zelfmoord1813.be.
Tekst: © Una Roosen
Beeld: Pixabay via Pexels