Ontdekkingsreiziger Christian Clauwers showt beklijvende natuurfoto’s in expo in Antwerpen
De Schotense natuurfotograaf Christian Clauwers (38) stelt in de Antwerpse Zeberg Fine Art galerij zijn nieuwste foto’s tentoon. Al jaren vaart hij alle oceanen en poolgebieden af om de lokale natuur en biodiversiteit in beeld te brengen. In 2019 ging hij mee met een missie van de Franse regering naar de Franse Zuidelijke en Antarctische gebieden in de Zuid-Indische Oceaan. Deze expeditie vormt het onderwerp van zijn nieuwste fototentoonstelling WILD & UNTOUCHED – A journey to the end of the world. We hadden een gesprek met de Clauwers over zijn avonturen, foto’s en levensdoel. ‘Zonder mijn foto’s had ik nooit de kans gekregen om al dit zots te mogen meemaken.’
Wat voor foto’s mogen bezoekers aan je tentoonstelling verwachten?
‘Ik ben een fotograaf die zich focust op de relatie tussen mens en natuur, maar ik ben ook ontdekkingsreiziger en avonturier. Ik doe meer dan fotografie alleen, maar via mijn foto’s toon ik aan het brede publiek wat ik doe. Ik schrijf ook boeken over wat ik allemaal zie en beleef tijdens mijn ontdekkingsreizen.’
‘In de huidige tentoonstelling wil ik mensen laten zien welke prachtige gebieden ik gezien heb’
Wat voor foto’s mogen bezoekers aan je tentoonstelling verwachten?
‘Mijn foto’s tonen het conflict tussen mens en natuur, met als hoofdthema water. Met andere woorden de oceanen en de poolgebieden. Als ik spreek over het conflict tussen mens en natuur, heb ik het onder andere over de klimaatverandering, de opwarming van de aarde en ook de afnemende biodiversiteit. Met mijn eigen ogen ben ik daar getuige van geweest. In de huidige tentoonstelling wil ik mensen laten zien welke prachtige gebieden ik gezien heb.’
Hoe zien die gebieden eruit?
‘De subantarctische gebieden die ik bezocht heb zijn onherbergzaam, onbewoond gebied. De natuur en dieren die je daar ziet, vind je bijna nergens anders ter wereld. Deze gebieden zijn niet alleen verafgelegen, maar ook niet-commercieel. Met geen enkele zeevaartroute of vliegtuigmaatschappij geraak je er. Enkel als je zoals ik meegaat met een bevoorradingsschip van de Franse overheid kun je die plekken bezoeken.’
Wie of wat wordt er bevoorraad in een onbewoond gebied?
‘Zo’n schip bevoorraadt wetenschappers die daar gestationeerd zijn van voedsel, apparatuur en andere levensmiddelen. Zij zitten er drie tot zes maanden en zij ‘meten’ de impact van de mens. Ze onderzoeken de klimaatimpact en tellen populaties van diersoorten, maar bekijken ook zaken die daar niet meteen mee te maken hebben zoals de stressgehaltes bij pinguïns.’
Dit bericht bekijken op Instagram
Bent u naar hen toe gestapt om toestemming te vragen om mee te mogen gaan?
‘Voor deze expeditie wel. Ik heb de eerste stap gezet en gelukkig mocht ik mee. Vroeger was het moeilijker om mensen overtuigd te krijgen om me mee te laten gaan, maar naarmate mijn portfolio aandikte, kreeg ik meer onderhandelingsmarge om iets gedaan te krijgen.’
Het lijkt me iets zeer exclusiefs.
‘Het is inderdaad voor weinig mensen weggelegd, maar voor mij is het mijn carrière en mijn levensdoel. De afgelopen vijf jaar stond heel mijn leven in het teken van deze expedities. Ook de komende jaren zal dit het geval zijn.’
‘Zoals andere mensen een kick ervaren door drugs of alcohol, haal ik mijn kick uit deze missies’
Was u vroeger hobbyfotograaf en zijn deze expedities hieruit voortgevloeid? Of was uw droom altijd al om de wereld te gaan ontdekken?
‘Goede vraag. Ik ben altijd heel onderzoekend geweest. Ik was van jongs af aan gefascineerd door plekken die verlaten zijn omdat die onze voetafdruk het beste tonen. Onaangetast land bezoeken is voor mij een soort kick. Zoals andere mensen een kick ervaren door drugs of alcohol, haal ik mijn kick uit deze missies. Het is fantastisch om zulke eilanden te bezoeken, maar fotografie is toch mijn grootste passie. Eigenlijk kan je zeggen dat ontdekkingsreizen het doel is en fotografie het middel om dat doel waar te maken. Want zonder mijn foto’s had ik nooit de kans gekregen om al dit zots te mogen meemaken.’
Een droomjob?
‘Mensen die mijn werk zien zeggen vaak ‘Amai wat een coole job! Pinguïns gaan fotograferen’. Maar dat is maar vijf procent van het werk. Al de rest van de tijd is het afzien van het gure weer en andere kommer en kwel. Er komt ook allerhande administratie bij kijken, maar dat zien mensen niet. Het is een privilege om in zulke gebieden te mogen komen en die laatste stukken ongerepte natuur te mogen bezoeken, maar dan wel een privilege waar ik serieus voor geknokt heb. Het is een erg moeilijk professioneel pad, maar het is tegelijk het pad dat mij gelukkig maakt.’
Dit bericht bekijken op Instagram
Wat wil je bereiken met je foto’s?
‘Ik wil het bewustzijn vergroten bij de mensen. Niet in de vorm van activisme zoals veel jonge mensen doen. Ik voel me eerder een soort getuige van hoe de wereld verandert. Ik fotografeer ze, bestudeer ze, schrijf erover en onderzoek ze samen met de wetenschappers die daar zijn en dat alles giet ik in een soort boek-catalogus. Van elke reis maak ik er zo eentje. Met mijn boeken, foto’s en tentoonstellingen wil ik dus mijn gewaarwording delen met anderen. Ik wil hen duidelijk maken dat er in de eerste plaats nog ongerepte natuur bestaat, dat er nog altijd hoop is. Maar tegelijk wil ik onze impact tonen. Ik wil hen bijvoorbeeld laten zien wat het gevolg is van de stijgende zeespiegel op zo’n eilandje en de paar mensen die daar wonen.’
Voor een tentoonstelling moet je dan uit duizenden foto’s een keuze maken. Een schier onmogelijke opdracht lijkt me.
(lacht luid) ‘Ja dat is inderdaad heel erg moeilijk! Aan elke opname is een moment verbonden. Dat moment gaat gepaard met een emotie. Zo kan voor mij een bepaald beeld een emotie inhouden, maar rationeel en technisch een minder goed beeld zijn. Of totaal geen interessant commercieel beeld, want ik moet natuurlijk nog altijd mijn beelden kunnen verkopen om geld te verdienen. Het is een lastige afweging. Daarom laat ik een bevriende fotograaf met een neutrale blik de beste foto’s kiezen uit een ruimere selectie.’
‘We zitten allemaal op dezelfde boot – de aarde – en als die zinkt is het voor iedereen een drama’
Waarom zouden jongeren naar jouw tentoonstelling moeten komen of jouw boeken moeten kopen?
‘De verandering begint bij onszelf en iedereen kan een steentje bijdragen. Dat klinkt cliché, maar dat is echt wat ik geloof. Als iedereen zich bewust zou worden van wat er aan de hand is, komt dat de wereld ten goede. Iedereen – jong en oud – heeft volgens mij baat bij het bekijken van deze foto’s. Niet alleen om weg te dromen naar een gebied waar bijna niemand ooit zal geraken, maar ik probeer ook een bepaald gevoel weer te geven om mensen te inspireren.’
Dit bericht bekijken op Instagram
‘De meeste mensen zijn te veel bezig met enkel naar het ‘hier en nu’ te kijken. Maar de wereld is één plek. Dit moet anders. We zitten allemaal op dezelfde boot – de aarde – en als die zinkt is het voor iedereen een drama. Door het verhaal achter de foto’s te tonen hoop ik dat dit bewustzijn doorgegeven wordt aan volgende generaties. Ik wil mensen raken met mijn ideeën. Nooit opgeven en blijf geloven in je dromen is de boodschap.’
Valt uw job te combineren met een gezin?
‘Ik ben soms maandenlang weg van huis. In 2019 was ik zes maanden thuis en de rest was ik op missie. Nu zit ik omwille van de coronapandemie al eventjes thuis en werk ik hier aan twee boeken. Nu valt het dus beter te combineren, maar in normale tijden is het best pittig. Binnenkort opent er ook een expo van mij in NAUSICAÁ, het grootste aquarium van Europa in het Franse Boulogne-sur-Mer. Daar werd een groot nieuw paviljoen gebouwd waar mijn foto’s zullen hangen. Ook dan zal ik weer veel van huis zijn.’
Dit bericht bekijken op Instagram
Wat is het beeld of moment van deze reis dat u het meest is bijgebleven?
‘Zonder twijfel het moment toen er een orka uit het water kwam! Ik heb lang achteraan op het schip gestaan in de hoop om orka’s te kunnen fotograferen. Die zwemmen wel eens vaker in de kiellijn van een schip. Tegen valavond is het een prachtige plek om te staan. Ik ben iemand met geduld maar toen was het ijskoud. Ik heb het zelden zo koud gehad. Ik was aan het rillen en ik kon geen extra kledij aandoen want ik had al vijf lagen aan. Echt ijskoud, heel veel wind. Alle anderen mensen waren van de kou al lang naar binnen gevlucht, maar ik was koppig blijven staan.’
Dit bericht bekijken op Instagram
‘Op een bepaald moment fotografeerde ik een albatros en plots dook er een orka op. Ik had letterlijk één kans om één foto te nemen. Die ene foto bleek dan gelukt te zijn en dan blijkt achteraf nog eens dat het een enorm zeldzame orkasoort is. Het zijn zulke foto’s die mijn leven veranderen. Het zijn momenten van puur geluk. De voldoening die ik dan ervaar, kan ik eigenlijk niet beschrijven. Misschien moeilijk om te geloven, maar dit afzien is exact hetgeen waarvan ik die kick krijg die ik daarstraks beschreef.’ (lacht)
‘Soms is het ook afzien door de warmte in plaats van door de koude. Om een foto van een krab te maken heb ik drie uur in het zand liggen rollen onder de brandende zon. Dat was echt niet uit te houden, maar ik moest en ik zou een foto hebben van een krab op het hagelwitte strand. Net daarom ben ik op die beelden nu extra fier.’
Je zegt dat je iemand bent met engelengeduld. Hoe lang zit je daar dan te wachten?
‘Het mooiste voorbeeld is een foto die ik heb genomen van een dolfijn die tien meter hoog uit het water springt. Om die foto te maken heb ik vijf weken lang elke dag op het dek gestaan in de hoop dat er ooit een dolfijn uit het water zou springen. In al die weken is dat amper één keer gebeurd. Dat is het geduld dat je soms nodig hebt om één bepaald beeld vast te leggen.’
Dit bericht bekijken op Instagram
Wil je dan nooit opgeven? Dat je denkt dat er toch geen dolfijn tevoorschijn zal komen?
‘Ik geef nooit op. Maar het kan wel zijn dat een bepaalde plek niet de beste keuze is. Dan ga ik op zoek naar een betere plek. Maar eens ik een foto genomen heb, voel ik wel echt voldoening. Dan wacht ik niet tot er bijvoorbeeld nog eens een tweede orka of dolfijn passeert om misschien een nog betere foto te maken. Nog langer afzien en wachten, nee dat doe ik niet.’
Als je nog één ding ooit zou mogen fotograferen, wat zou dat dan zijn? Welke plek staat helemaal bovenaan je bucketlist?
‘Het exacte zuidpoolpunt: negentig graden zuid. Dat is mijn ultieme droom. Daar staat de aarde letterlijk stil. Ik wil daar echt ooit staan. Het zal heel moeilijk zijn, want de enige manier om daar te geraken is er te landen met een vliegtuig. Gigantisch duur, maar ooit moet en zal het me lukken.’
Ik wens het je van harte toe.
WILD & UNTOUCHED – A journey to the end of the world, t.e.m. zo 9 mei 2021
Zeberg Fine Art, Vleminckstraat 3, 2000 Antwerpen vr-za 13-18 u. – gratis toegang
03 345 40 37 – www.clauwers.com
Tekst en foto: Jeroen De Pauw